ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

Ευκαιριακή, χωρίς φιλοδοξία –πέρα από τα γρήγορα έσοδα για τους ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων– και επομένως και χωρίς προοπτική εξακολουθεί να είναι σε μεγάλο βαθμό η ελληνική επιχειρηματικότητα, ακόμη και σήμερα, δεκαπέντε χρόνια μετά την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης στη χώρα και μόλις επτά χρόνια από την έξοδο από το μνημόνιο. Αν και σταθερά από το 2017 ο αριθμός των εγγραφών νέων επιχειρήσεων συνεχώς αυξάνεται –με ένα αναμενόμενο διάλειμμα το 2020 λόγω της πανδημίας– με το ισοζύγιο εγγραφών – διαγραφών να είναι ολοένα και πιο θετικό, για μια ακόμη φορά επιβεβαιώνεται ότι σε σημαντικό βαθμό ισχύει το «ουκ εν τω πολλώ το ευ».Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ), από τις 991.149 ενεργές επιχειρήσεις σήμερα το 64,76% αφορά ατομικές επιχειρήσεις. Υπενθυμίζεται δε ότι βάσει των τελευταίων στοιχείων που δημοσίευσε πριν από λίγες ημέρες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), περίπου 6 στις 10 επιχειρήσεις δεν απασχολούν καν μισθωτούς. Το 26,14% των ενεργών επιχειρήσεων σήμερα δραστηριοποιείται στο εμπόριο, ενώ δεύτερος πολυπληθέστερος κλάδος είναι αυτός της παροχής υπηρεσιών καταλυμάτων και εστίασης, όπου δραστηριοποιείται το 16,34% των ενεργών επιχειρήσεων σήμερα (11,5% πρόκειται για επιχειρήσεις του κλάδου εστίασης και το υπόλοιπο 4,84% ανήκει στον κλάδο καταλυμάτων).Δεν είναι αναγκαίες οι επιχειρήσεις εστίασης; Φυσικά και είναι, τόσο για τους ημεδαπούς καταναλωτές, όσο και για τη στήριξη της περίφημης «βαριάς βιομηχανίας» μας, δηλαδή του τουρισμού. Οταν όμως μοιάζει σχεδόν να είναι… μονοκαλλιέργεια, υπάρχει πρόβλημα τόσο λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας του κλάδου όσο και της ελάχιστης συμβολής στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας. Πρόκειται δε σε μεγάλο βαθμό για θνησιγενή εγχειρήματα. Ετσι, ενώ στο σύνολο των επιχειρήσεων κατεβάζει ρολά έπειτα από 1 ή 2 χρόνια λειτουργίας το 14,39%, στον κλάδο της εστίασης το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 17,55%. Το 65% των επιχειρήσεων εστίασης έχει κλείσει, σύμφωνα με το ΓΕΜΗ, την πρώτη δεκαετία της ζωής τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο των επιχειρήσεων είναι 56%. Μόνο το 2024 άνοιξαν συνολικά σχεδόν 7.000 νέες επιχειρήσεις εστίασης, ενώ φέτος από τις αρχές του έτους μέχρι τώρα έχουν ανοίξει ακόμη περίπου 6.300 επιχειρήσεις εστίασης.Παρότι αύξηση των ενάρξεων επιχειρήσεων καταγράφεται –αν και όχι τόσο εντυπωσιακή– και στον τομέα της μεταποίησης, πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για εγχειρήματα εξαιρετικά μικρού μεγέθους. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΜΗ, το 6,28% των ενεργών επιχειρήσεων σήμερα (64.647 επιχειρήσεις) δραστηριοποιείται στον μεταποιητικό τομέα, ενώ μόνο μες στο 2025 έχουμε 2.650 ενάρξεις (αλλά και 1.039 κλεισίματα). Ας σημειωθεί δε ότι και σε αυτόν τον τομέα το 61,22% των επιχειρήσεων πρόκειται για ατομικές.Με βάση τα παραπάνω, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι εξαγωγές, αναγκαίες τόσο για την επιβίωση και κυρίως για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων –δεδομένου ότι η ελληνική αγορά είναι πολύ μικρή– όσο και για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της εθνικής οικονομίας, είναι στην ουσία υπόθεση πολύ λίγων και μεγάλων επιχειρήσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (τελευταία διαθέσιμα αφορούν το έτος 2023), μόλις 19.393 επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εξαγωγές. Το 49,7% της συνολικής αξίας των εξαγωγών ή 23,54 δισ. ευρώ πραγματοποιήθηκε από 50 συνολικά επιχειρήσεις, το δε 83,8% ή 39,69 δισ. ευρώ έγινε από 1.000 συνολικά επιχειρήσεις.Αν και οι εξαγωγές αγαθών έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, τόσο σε απόλυτα μεγέθη όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ (σε σχεδόν 50 δισ. ευρώ το 2024 από 27 δισ. ευρώ το 2013 και αποτελούν το 21% του ΑΕΠ από 15,3% το 2013) η απόκλιση είναι μεγάλη από την Ε.Ε. (περίπου 37% του ΑΕΠ). Την ίδια ώρα, αυξάνονται τα τελευταία χρόνια σημαντικά και οι εισαγωγές, τόσο σε τελικά προϊόντα όσο και σε ενδιάμεσα αγαθά, λόγω κυρίως της αύξησης της κατανάλωσης –με τον τουρισμό να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο– προκαλώντας διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος. Το τελευταίο είχε μειωθεί στα χρόνια των μνημονίων λόγω της ραγδαίας υποχώρησης της ζήτησης, χωρίς ωστόσο την ίδια ώρα να ενισχυθεί σημαντικά η εγχώρια παραγωγή και να περιοριστεί η εξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές. Ετσι, το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου έφτασε στα 35 δισ. ευρώ το 2024, σχεδόν διπλάσιο από το 2013, αποτελώντας το 14,8% του ΑΕΠ (από 10,4% του ΑΕΠ το 2013).Ισως η καλύτερη αποτύπωση για το τι συμβαίνει στην ελληνική οικονομία, αλλά και ποια είναι τα «καμπανάκια» χωρίς κανείς να παραγνωρίζει τους σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων ετών, είναι τα ακόλουθα στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ (σε σταθερές τιμές): ιδιωτική κατανάλωση το 2005 143,36 δισ. ευρώ, ιδιωτική κατανάλωση το 2024 143,20 δισ. ευρώ, επενδύσεις 2005 42,03 δισ. ευρώ, επενδύσεις 2024 35,47 δισ. ευρώ, εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 2005 43,87 δισ. ευρώ και εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 2024 71,78 δισ. ευρώ, αλλά εισαγωγές 2005 61,62 δισ. ευρώ και το 2024 88,83 δισ. ευρώ.Πηγή: moneyreview.gr

 Κρίσιμες ώρες ζει η οικογένεια του 22χρονου Μάκη, ο οποίος υπέστη πνιγμό ενώ έτρωγε μπέργκερ σε κατάστημα ταχείας εστίασης στη Μεταμόρφωση, όπου είχε πάει με την παρέα του. Την ίδια ώρα, ο πατέρας του ξεκαθάρισε ότι δεν υπήρξε κανένα challenge, διαψεύδοντας τις σχετικές πληροφορίες. Όπως αναφέρουν φίλοι του 22χρονου στο Star, ο Μάκης βρισκόταν στο τραπέζι τρώγοντας, όταν ξαφνικά σηκώθηκε και βγήκε τρέχοντας έξω. Στην αρχή όλοι νόμιζαν ότι αστειεύεται, μέχρι τη στιγμή που τον είδαν να χτυπά την πλάτη του στην κολώνα προσπαθώντας να απομακρύνει την τροφή από τους αεραγωγούς του.Ένας από την παρέα, που είναι ναυαγοσώστης, έσπευσε να του δώσει πρώτες βοήθειες, όμως, όπως λένε οι φίλοι του, κανείς δεν έκανε τη σωτήρια λαβή Heimlich.Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, ο 22χρονος προσπάθησε να καταπιεί μεγάλο κομμάτι τροφής αμάσητο, με αποτέλεσμα να φράξει η τραχεία του. Ο πατέρας του τόνισε πως το περιστατικό δε σχετίζεται με κάποιο διαδικτυακό challenge και πρόκειται για έναν τραγικό πνιγμό.Οι γιατροί διαπίστωσαν ότι ο νεαρός έμεινε χωρίς οξυγόνο για πάνω από τρία λεπτά, γεγονός που επιδείνωσε την κατάστασή του.Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΠΟΕΔΗΝ, η κλήση στο ΕΚΑΒ έγινε στις 2:16, το ασθενοφόρο έφτασε λίγα λεπτά αργότερα και κατέβαλε προσπάθειες να αφαιρέσει την τροφή από την τραχεία του Μάκη. Ωστόσο, η παρατεταμένη έλλειψη οξυγόνου άφησε τον 22χρονο σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση.Λίγες ημέρες πριν είχε επιστρέψει από σεζόν στην Κω Ο Μάκης, που κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη και σπούδαζε τουριστικά στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, είχε μόλις γυρίσει από καλοκαιρινή σεζόν στην Κω.Είχε έρθει στην Αθήνα για να δει τους φίλους του πριν επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη, όπου τον περίμεναν οι γονείς του—οι οποίοι τελικά, μετά το τραγικό συμβάν, κατέβηκαν εσπευσμένα στην Αθήνα.Η κατάσταση του 22χρονου παραμένει κρίσιμη, με τους δικούς του ανθρώπους να ελπίζουν ότι θα καταφέρει να κρατηθεί στη ζωή.Reader.gr

Εκεί που η Μεσόγειος απλώνει το χέρι και συναντά τον ανήσυχο Ατλαντικό Ωκεανό, βρίσκεται το Μαρόκο. Περιδιαβαίνω μαζί με δεκάδες τουρίστες, τα στενά σοκάκια, της περίκλειστης πόλης Μεντίνας, στο Μαρακές. Εκεί   στα εντυπωσιακά Σουκς, στα στενάχωρα καλντερίμια,  βρίσκεται όλη η εμπορική ζωή του Μαρακές, με το ροδόχρουν κοκκινωπό χρώμα. Μαρόκο, ο πιο συναρπαστικός, τουριστικός προορισμός, ένα ζωντανό μωσαϊκό ιστορίας, πολιτισμού, φυλών και γλώσσας.  Το Μαρόκο συνδυάζει ξεχωριστή, πολιτιστική πολυμορφία, άγρια φυσική ομορφιά, με άνυδρες ερήμους, βουνά και καταπράσινες οάσεις, πλούσια αγορά και πολλές απρόσμενες, ταξιδιωτικές εμπειρίες. Όλα  αυτά, σαν μια φωτογραφία, γεμάτη χρώματα και αντιθέσεις.  Στην γραφική  παράκτια περιοχή, που την βρέχει ο Ατλαντικός την Εσαουίρα,  τα ψαροχώρια και οι άπειρες μπλε βάρκες, όπως τις βρήκαμε στριμωγμένες στο λιμανάκι,   έχουν το δικό τους θαλασσινό  χρώμα. Παράλληλα από το ύψος του Κάστρου, θαυμάσαμε τα αεικίνητα κύματα του Ατλαντικού, όσο οι ζωγράφοι και οι καλλιτέχνες μουσικοί και οι υπαίθριοι ζογκλέρ, μας  διασκέδαζαν.  Στις ατέρμονες  διαδρομές, κρυμμένος όλος ο θησαυρός της αγροτικής ζωής.  Διότι  το Μαρόκο είναι αύταρκες, με πλήθος γεωργικών προϊόντων  και έχει νερό, όσο και αν μας παραξενεύει  η υπέρ-Σαχάρια θέση του. Εδώ  οι αγρότες είναι γνήσιοι, αυθεντικοί. Πολλοί  δουλεύουν  τη γη τους  με  τα υποζύγια, όπως γαϊδουράκια και  βοοειδή. Επίσης μεταφέρουν τους καρπούς, με τα υποζύγια, κυρίως γαϊδουράκια, καμήλες και μερικά άλογα.  Παράλληλα τα άλογα, τα χρησιμοποιούν πιο πολύ στις άμαξες,  που κάνουν ατέλειωτες βόλτες τους τουρίστες. Έχουν ανεπτυγμένη την υφαντουργία, με περίτεχνα  χειροποίητα χαλιά και λοιπά προϊόντα. Αλλά και την κεραμοποιία, με άριστους καλλιτέχνες,  αγγειοπλάστες  που φτιάχνουν περιζήτητα, πήλινα χρηστικά και διακοσμητικά ειδη, με το  πιο διαδεδομένο, το κωνοειδές σκεύος το ταντζί, όπου μέσα ψήνουν κρέας  και λαχανικά με μπαχαρικά στο φούρνο.  Στην κεντρική πλατεία του Μαρακές, συμβαίνουν  τα πιο παράξενα γεγονότα. Μικρές  μαϊμούδες   χορεύουν, γητευτές φιδιών,   παίζουν μουσική, στις  μαύρες κόμπρες, πλανόδιοι κάθε ηλικίας,   προσπαθούν να πουλήσουν τα πάντα. Οι εικόνες εναλλάσσονται, από τα βραχώδη όρη και τους γυμνούς λόφους του Άτλαντα, με τα εντυπωσιακά φαράγγια, μέχρι τις καταπράσινες οάσεις, με φοινικόδεντρα, ελιές και αργανιές ή αργανόδεντρα. Στην  ελαιοπαραγωγή το Μαρόκο, συναγωνίζεται σήμερα,  τις άλλες χώρες της Μεσογείου. Όσο  για το αργκανέλαιο λίγο και πολύτιμο, σαν το χρυσάφι, είναι ένα προϊόν εντοπιότητας, όπως το δικό μας το Χιώτικο μαστίχι. Αναφέροντας το μαστίχι, στο Μαρόκο, θα βρείτε πληθώρα και ποικιλία μπαχαρικών και τσαγιού. Επίσης  άλλο ένα προϊόν, είναι το ροδόνερο, από τα ροδοπέταλα και το ανθόνερο, από τα εσπεριδοειδή. Ποιος ο λόγος να επισκεφτώ το Μαρόκο, αν δεν δω την σκληρή και επίπονη, μοναδική στη Μεσόγειο επεξεργασία δερμάτων, όπως καμήλας, βουβαλιού, κατσίκας και αρνιού, που εκτρέφονται σε αυτή τη χώρα; Θα  επισκεφτώ το Μαρόκο, για το ξεχωριστό ηλιοβασίλεμα, στη Μερτζούγκα, στις παρυφές της ερήμου Σαχάρας, με την ροδόχρου άμμο, πάνω σε μια καμήλα. Ακόμη και  σε ένα τζιπ 4χ4, να με βολτάρει στους κοκκινωπούς αμμόλοφους.  Αλλά και η παρουσία χιονιού, σε αυτή την Αφρικανική χώρα, θα μας εκπλήξει, με τις πίστες για σκι και το χιονοδρομικό κέντρο, στο Ελβετικό ορεινό χωριό,  Ιφράν. Έπειτα θα βρεθώ στην όαση Νταντές και στο περίφημο φαράγγι της,  δίπλα στην κοιλάδα των χιλίων Κάσμπα, περνώντας από  τα παραδοσιακά Βερβέρικα χωριά, με τα πλινθόκτιστα σπίτια. Εδώ ο πλούτος πηγαίνει παρέα, με τη φτώχεια. Βλέπουμε  νέες οικοδομές σύγχρονες, δίπλα σε παλαιότερες.  Όσο για την οδική κυκλοφορία αυτοκίνητων, παντού υπάρχουν φανάρια, αλλά και τροχονόμοι, καθώς και αστυνόμοι, για περισσότερη ασφάλεια. Συναντάς  και άλλες πολλές Κάσμπες, μέχρι να φτάσεις με τον φιδίσιο, ελικοειδή δρόμο, στην Ουαρζαζέτ, την παλιά Γαλλική στρατιωτική βάση, όπου βρίσκονται τα κινηματογραφικά στούντιο  Άτλας, με πολλές γνωστές ταινίες, να έχουν γυριστεί εκεί.   Ακολουθώντας τον χάρτη από το Μαρακές,  με τα πολύβουα Σουκς,  τις αγορές με τα ζωηρά χρώματα και το κοκκινωπό χρώμα της Μεδίνας, παλιάς πόλης, φτάνουμε στην Καζαμπλάνκα,  την μεγαλύτερη και εμπορικότερη πόλη, με την Πλατεία Μοχάμεντ και το μεγάλο Τέμενος, του Βασιλιά Χασάν. Η  παραλιακή Καζαμπλάνκα,  ή  ‘Οικία Λευκή,’ έγινε γνωστή,  από τη  θρυλική πολεμική, ασπρόμαυρη ταινία του 1942, με τίτλο  ‘Επτά ημέρες στη  Καζαμπλάνκα’,  με τον Χάμφρεη Μπόγκαρτ και την Ίγκριτ Μπέργκμαν. Το Ραμπάτ είναι η παραθαλάσσια, κάτασπρη πρωτεύουσα του Μαρόκου, πεντακάθαρη όπου βρίσκεται ένα από τα πολλά παλάτια, του Βασιλιά Χασάν.   Θαυμάσια είναι και τα  μοναδικά Αραβικά αριστουργήματα, που βρίσκονται  παντού από το τέμενος Χασάν,  ως το μαυσωλείο Μοχάμεντ, ενώ υπάρχει ο πύργος  και το  φρούριο της Κάτσμπαχ. Ταγγέρη, η ιστορική πόλις με τα πλούσια σουκς, τα εμπορικά σοκάκια. Η πόλις καταφύγιο  των αποίκων και των πολιτικών διαφωνούντων, με το στυγνό καθεστώς του Ισπανού φασίστα, στρατηγού  Φράνκο. Στάση  στην πόλη Νταντές, μέχρι την Φες που σημαίνει   ΄Φέσι’.  Στη διαδρομή, συναντάμε και την φημισμένη μπλε πόλη Σεφσαουέν, με τα μπλε σπίτια και τα γραφικά, γαλάζια  σοκάκια. Η πράσινη πόλις Φες, που ακολουθεί είναι η καρδιά του Μαρόκου, που διαθέτει πλούσιους κήπους και σιντριβάνια. Επίσης έχει πολιτιστική και Θρησκευτική έντονη παρουσία, με πολύβουο παζάρι, στη Μεντίνα, με πολυτελή ανάκτορα, Τεμένη, και μαυσωλείο. Διαθέτει ανάμεσα στα αξιοθέατα και τα μοναδικά στον κόσμο, βυρσοδεψία   δερμάτων και βαφεία μαλλιών. Όσες πόλεις και αν επισκεφτήκαμε, είχαν κάτι να μας δώσουν. Ωραίες  εικόνες, αίσθηση φιλοξενίας, στα πολυτελή ξενοδοχεία και καφεστιατόρια, νόστιμη παραδοσιακή κουζίνα. Όλες  είχαν κάτι να μας πουν, τα πλούσια αξιοθέατα και οι φορτωμένες με του κόσμου τα καλά αγορές. Ωστόσο το νερό που χρησιμοποιούσαμε, ήταν  πάντα εμφιαλωμένο και κόστιζε μισό ευρώ το μπουκάλι, το δε δημοφιλές μαγνητάκι, κόστιζε ένα με δυο ευρώ.    Ας γνωρίσουμε καλύτερα το Μαρόκο,  που είναι Συνταγματική Μοναρχία, από το 1956, που έγινε  ανεξάρτητο από την Γαλλική κυριαρχία, με Βασιλιά τον Μοχάμεντ  τον έκτο.  Επίσημο  νόμισμα είναι  το ντιράμ, τα δέκα ευρώ,  αντιστοιχούν με ένα ντιράμ. Οι τιμές είναι σχεδόν ίδιες και φθηνότερες, από τις δικές μας. Επίσημη γλώσσα είναι η Αραβική και η Βερβέρικη, ενώ πολλοί μιλούν και τη Γαλλική. Επίσημη  Θρησκεία είναι η Μωαμεθανική, με ελάχιστη παρουσία άλλων  Θρησκειών. Τα  Σχολεία λειτουργούν πρωί και απόγευμα, λόγω της υπέρ-πληθώρας των μαθητών.  Εδώ  δεν υπάρχει υπογεννητικότητα και τα παιδιά αγόρια και κορίτσια, περπατάνε για να φτάσουν στα Σχολεία, όλα ευπρεπώς ενδεδυμένα με ειδικές, Σχολικές ενδυμασίες. Οι κάτοικοι είναι φιλόξενοι, χαμογελαστοί, έτοιμοι να σου προσφέρουν στα αμέτρητα μαγαζιά, ένα ποτηράκι ζεστό τσάι, με δυόσμο. Ο  καιρός είναι σχετικά ήπιος, Μεσογειακός,  με θερμοκρασίες 17-28, σχεδόν όπως τις δικές μας. Αν  και στο Ραμπάτ, βρήκαμε μπόρα και πήραμε ομπρέλες, από τους υπαίθριους πωλητές.  Το Μαρόκο εξελίσσεται σε μεγάλο, ανταγωνιστικό, τουριστικό προορισμό. Ο λόγος είναι γενικά καθαρό, φιλόξενο, πολύ φροντισμένο, ζεστό   και οικονομικά προσιτό. Εκεί στη νυχτερινή διασκέδαση, το παραμύθι με τις χίλιες και μια νύχτες, συναντά την πραγματικότητα.  Εκεί που ο χρόνος έχει παγώσει και σε καλεί να περιπλανηθείς, στις περίκλειστες πόλεις τις Μεδίνας και στα εμπορικά παζάρια στα σοκάκια τα Σουκς. Μετά από αυτό το ταξίδι, επιστρέφεις με τις βαλίτσες γεμάτες αναμνήσεις και φορτωμένες,  με τις πιο όμορφες Μαροκινές πολύχρωμες εικόνες.Ξανθίππη Αγρέλλη