Περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια δανειολήπτες σε όλη την Ευρώπη που επέλεξαν δάνεια σε ελβετικό φράγκο έχουν ήδη δικαιωθεί από τα ανώτατα δικαστήρια των χωρών τους.
Όμως, στην Ελλάδα περίπου 70.000 πολίτες παραμένουν ακόμη όμηροι, εξαιτίας μιας μοναδικής στην Ευρώπη απόφασης του Αρείου Πάγου, που επέλεξε να προστατεύσει τις τράπεζες εις βάρος των δανειοληπτών.
Από το 2017 μέχρι και σήμερα, σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πολωνία, η Αυστρία, η Γερμανία, η Ρουμανία, η Κροατία, η Σλοβενία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία η Δικαιοσύνη έχει επιλύσει το πρόβλημα προς όφελος των καταναλωτών, στηριζόμενη σε σωρεία αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
Ευρωπαϊκή νομολογία: Οι τράπεζες γνώριζαν
Στη Γαλλία, η BNP Paribas καταδικάστηκε και ποινικά επειδή αποδεδειγμένα απέκρυψε από τους δανειολήπτες ότι ανέμενε σημαντική υποτίμηση του ευρώ έναντι του ελβετικού φράγκου, η οποία σήμερα ανέρχεται στο 70%. Το Δικαστήριο δικαίωσε τους πρώτους 4.600 δανειολήπτες, υποχρεώνοντας την τράπεζα να επιστρέψει συνολικά 600 εκατομμύρια ευρώ. Στη συνέχεια το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο δικαίωσε τους δανειολήπτες, κρίνοντας τη ρήτρα του συναλλαγματικού κινδύνου άκυρη, ανατρέποντας το 2022 προγενέστερη κρίση του υπέρ τραπεζών. Το 2023 με νέα απόφαση έκρινε ότι η τράπεζα πρέπει να επιστρέψει στους δανειολήπτες όλα τα ποσά που παράχθηκαν από την άκυρη ρήτρα
Στην Ισπανία, το Ανώτατο Δικαστήριο από το 2017 έκρινε άκυρη τη ρήτρα αποπληρωμής δανείων της Barclays και άλλων τραπεζών, ευνοώντας 70.000 δανειολήπτες.
Στην Ιταλία από το 2021 το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο υποχρέωσε την Barclays σε επανυπολογισμό των δανείων με τη ισοτιμία εκταμίευσης και επιστροφή των αχρεωστήτως εισπραχθέντων ποσών.
Στην Αυστρία το 2021 το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο κήρυξε άκυρη τη ρήτρα συναλλαγματικού κινδύνου, μια απόφαση ευνοϊκή για 150.000 δανειολήπτες.
Στη Γερμανία το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο το 2017 αναγνώρισε ότι οι τράπεζες είχαν την υποχρέωση να ενημερώνουν επαρκώς τους δανειολήπτες για τον συναλλαγματικό κίνδυνο αναγνωρίζοντας τα αποζημιωτικά δικαιώματα των δανειοληπτών, ενώ το 2024 αναίρεσε απόφαση κρίνοντας ότι η τράπεζα παραβιάζει την υποχρέωση ενημέρωσης προς τον πελάτη της χωρίς να τον ενημερώσει επαρκώς για τον ουσιώδη κίνδυνο συναλλαγματικής ισοτιμίας ακόμη κι αν ο δανειολήπτης διαθέτει γενικές οικονομικές γνώσεις.
Στην Πολωνία, με 899.000 δανειολήπτες το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο δικαιώνει από το 2019 με διαδοχικές αποφάσεις τους δανειολήπτες σε σωρεία επιμέρους ζητημάτων.
Η Ρουμανία μετά από δικαστικές μάχες ετών των δανειοληπτών, οι οποίοι δικαιώθηκαν αμετάκλητα το 2024 επέβαλε το 2025 πρόστιμα στις τράπεζες και διέταξε τον επαναϋπολογισμό των δανείων με την αρχική ισοτιμία εκταμίευσης για 75.000 δανειολήπτες.
Στην Κροατία, το 2018 το Ανώτατο Δικαστήριο δικαίωσε συλλογικά τους δανειολήπτες και η πολιτεία επέβαλε νομοθετικά τον επανυπολογισμό των δανείων 60.000 πολιτών με βάση την ισοτιμία που ίσχυε την ημερομηνία υπογραφής της αρχικής σύμβασης.
Στη Σλοβενία, όπου οι δανειολήπτες αριθμούν τις 32.000, το Ανώτατο Δικαστήριο το 2023 έκρινε άκυρα τα δάνεια, με τις τράπεζες από το 2024 να επιστρέφουν χρήματα σε δικαιωμένους πολίτες.
Στην Ουγγαρία το Ανώτατο Ακυρωτικό απέστειλε προδικαστικό ερώτημα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο το 2025 γνωμοδότησε υπέρ της ακυρότητας των συμβάσεων, παρέχοντας διέξοδο για 1.300.000 δανειολήπτες.
Στη Βουλγαρία το 2024 ακυρώθηκαν εξ ολοκλήρου οι συμβάσεις, δικαιώνοντας τους δανειολήπτες που πλέον επιστρέφουν στην τράπεζα μόνο το αρχικό κεφάλαιο. Ευνοούνται 5.000 πολίτες.
Ελλάδα: Η εξαίρεση που σοκάρει
Στην Ελλάδα, αντίθετα, η απόφαση του Αρείου Πάγου στέρησε το δικαίωμα των δανειοληπτών να τύχουν της προστασίας που απολαμβάνουν σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη και τους αντιμετώπισε ως ειδικούς στις συναλλαγματικές συναλλαγές, απαλλάσσοντας τις τράπεζες από κάθε ευθύνη.
Αυτή η στάση έχει δημιουργήσει μία κατάσταση ασφυξίας για 70.000 ελληνικές οικογένειες, των οποίων οι οφειλές διογκώθηκαν ανεξέλεγκτα.
Πολιτική δέσμευση για λύση
Οι δεσμεύσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας από τον Δεκέμβριο του 2024, μέχρι σήμερα δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί. Η κυβέρνηση δεσμεύτηκε ότι εξετάζει πρακτικές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και οι δανειολήπτες αναμένουν να αντιμετωπιστούν, όπως οι υπόλοιποι δανειολήπτες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ωρα της ευθύνης: Η Ελλάδα πρέπει να εναρμονιστεί άμεσα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που οδήγησε στη δικαίωση των Ευρωπαίων δανειοληπτών. Οι 70.000 Έλληνες δανειολήπτες δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίζονται ως εξειδικευμένα στελέχη τραπεζών. Το παράδειγμα των ευρωπαϊκών χωρών δείχνει ξεκάθαρα τον δρόμο: η πολιτεία πρέπει να σταθεί στο πλευρό των πολιτών και όχι των τραπεζών. Οι δανειολήπτες περιμένουν ουσιαστική δικαίωση και όχι λόγια.
* Η Αριάδνη Νούκα είναι Δικηγόρος, Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Οικονομικής-Κοινωνικής Δικαιοσύνης και Eλληνισμού «ΕΥΝΟΜΙΑ»
protothema.gr
