Η Ελλάδα είναι μια χώρα με έντονη σεισμική δραστηριότητα, γεγονός που έχει γίνει ακόμα πιο εμφανές το τελευταίο διάστημα. Ωστόσο, γύρω από την ασφάλεια των κτιρίων κυκλοφορούν και αναπαράγονται καθημερινά αρκετοί μύθοι. Στο άρθρο αυτό, παρουσιάζονται και αποδομούνται μερικοί από τους πιο διάσημους μύθους που κυκλοφορούν, ενώ γίνεται μία προσπάθεια κοινοποίησης και εξοικείωσης του έργου των πολιτικών μηχανικών με απλούς και κατανοητούς όρους στο ευρύ κοινό.
Μύθος 1: Τα παλιά κτίρια είναι εξ ορισμού επικίνδυνα.
Η ηλικία ενός κτιρίου από μόνη της δεν αποτελεί δείκτη επικινδυνότητας. Η ασφάλεια εξαρτάται από την ποιότητα της αρχικής κατασκευής, τη συντήρηση και τυχόν επεμβάσεις ενίσχυσης. Παρόλο που οι σύγχρονοι αντισεισμικοί κανονισμοί (ΕΑΚ, ΚΑΝ.ΕΠΕ., ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΑΣ) έχουν βελτιώσει τις προδιαγραφές σχεδιασμού, πολλά παλαιότερα κτίρια που κατασκευάστηκαν με υψηλά πρότυπα μπορούν να παραμείνουν εξίσου ασφαλή εφόσον συντηρούνται σωστά.
Μύθος 2: Οι ρωγμές στους τοίχους σημαίνουν ότι το κτίριο είναι επικίνδυνο.
Το θέαμα των ρωγμών σε μια κατασκευή συχνά γεννά ανησυχία, όμως δεν σηματοδοτεί απαραίτητα την ύπαρξη δομικού προβλήματος. Για παράδειγμα, επιφανειακές ρωγμές στον σοβά συνήθως οφείλονται σε φυσική συρρίκνωση των υλικών και δεν επηρεάζουν τη στατική επάρκεια του κτιρίου. Αντίθετα, οι ρωγμές σε φέροντα στοιχεία όπως δοκούς και κολώνες μπορεί να υποδηλώνουν σοβαρά προβλήματα και απαιτούν άμεση αξιολόγηση από ειδικό. Η θέση, η κατεύθυνση και το μέγεθος της ρωγμής είναι καθοριστικά για την αξιολόγησή της.
Μύθος 3: Όσο πιο βαρύ το κτίριο, τόσο πιο ασφαλές.
Στην πραγματικότητα, όσο μεγαλύτερη είναι η μάζα μιας κατασκευής, τόσο πιο έντονες είναι οι δυνάμεις που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια ενός σεισμού, αυξάνοντας την καταπόνηση και τον κίνδυνο βλαβών. Αντίθετα, οι ελαφριές αλλά ισχυρές κατασκευές, μπορούν να απορροφήσουν και να διανείμουν καλύτερα την ενέργεια ενός σεισμού, μειώνοντας τον κίνδυνο σοβαρών ζημιών. Ένα ασφαλές κτίριο δεν είναι απλά βαρύ, αλλά σχεδιασμένο ώστε να αντέχει στις δυνάμεις του σεισμού με τον πιο αποδοτικό τρόπο.
Μύθος 4: Τα νέα κτίρια είναι πάντα ασφαλή.
Ενώ τα νέα κτίρια κατασκευάζονται σύμφωνα με τους πιο πρόσφατους κανονισμούς, η ποιότητα κατασκευής και τα χρησιμοποιούμενα υλικά παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ασφάλεια τους. Κακοτεχνίες, χρήση υποδεέστερων υλικών ή παραλείψεις κατά τη διάρκεια της κατασκευής μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την ασφάλεια του κτιρίου, ανεξάρτητα από την ηλικία του. Επομένως κρίνεται απαραίτητη η σωστή επίβλεψη από τον μηχανικό, ώστε η κατασκευή να συμμορφώνεται με τη μελέτη και να πραγματοποιούνται οι εκάστοτε κατασκευαστικές λεπτομέρειες.
Μύθος 5: Αν ένα κτίριο άντεξε έναν μεγάλο σεισμό, σημαίνει ότι δεν έχει πρόβλημα.
Μετά από έναν σεισμό, οι ζημιές μπορεί να μην είναι άμεσα ορατές. Εσωτερικές ρωγμές σε δομικά μέλη (κολώνες, δοκούς, θεμέλια), μπορεί να περάσουν απαρατήρητες, αλλά να επηρεάσουν τη μελλοντική αντοχή του κτιρίου. Είναι σημαντικό να πραγματοποιείται λεπτομερής έλεγχος από εξειδικευμένο μηχανικό μετά από κάθε σημαντικό σεισμικό γεγονός.
Συμπέρασμα
Οι πεποιθήσεις που έχουμε για την ασφάλεια των κτιρίων μας δεν πρέπει να στηρίζονται σε μύθους ή λανθασμένες αντιλήψεις, αλλά σε επιστημονικές γνώσεις και σύγχρονα δεδομένα. Η εμπιστοσύνη στους ειδικούς και η σωστή ενημέρωση από αυτούς σχετικά με οποιαδήποτε ανησυχία μπορεί να προκύψει, είναι η ορθή προσέγγιση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση προβλημάτων.
Συνοψίζοντας, η ασφάλεια μιας κατασκευής δεν είναι δεδομένη, αλλά απαιτεί παρακολούθηση, όπως ακριβώς η ανθρώπινη υγεία. Όπως ο γιατρός προλαμβάνει και αντιμετωπίζει παθήσεις με βάση τεκμηριωμένα δεδομένα, έτσι και ο μηχανικός, διασφαλίζει τη στατική επάρκεια ενός κτιρίου μέσα από διαδικασίες αποτίμησης και ενίσχυσης όπου κρίνεται αναγκαίο.
Όπως έλεγε και ο Ιπποκράτης, "το προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν". Η πρόληψη είναι το κλειδί, ειδικά όταν το διακύβευμα δεν είναι μόνο μια επισκευάσιμη φθορά, αλλά η ίδια η ασφάλειά μας.
Μιχαήλ Γεώργιος Σταυρής (MEngCivilEngineer)
