«… το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει την αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και παροτρύνει το υποψήφιο κράτος (Τουρκία), να καταβάλει κάθε προσπάθεια, για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς (υφαλοκρηπίδας και Α.Ο.Ζ) και άλλων συναφών θεμάτων. Άλλως θα πρέπει να φέρουν την διαφορά ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος. Το αργότερο στα τέλη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς την εκκρεμή διαφορά, ιδίως όσον αφορά τις επιπτώσεις στην ενταξιακή διαδικασία, προκειμένου να προαγάγει την επίλυση της μέσω του Διεθνούς Δικαστηρίου. … πρϋπόθεση για την έναρξη διαπραγματεύσεων προσχώρησης (στην Ευρωπαϊκή Ένωση)».
Ποιο είναι αυτό το απόσπασμα απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ;
Είναι από την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δηλαδή της Συνόδου Κορυφής, στο Ελσίνκι, στις 11 Δεκέμβρη 1999 (επί διακυβέρνησης της Ελλάδας από το ΠΑ.ΣΟ.Κ), την οποία αποδέχθηκε η Τουρκία (προ Ερντογάν), για να πάρει την ιδιότητα της υποψήφιας, για ένταξη στην Ε.Ε, χώρας.
Και την αποδέχθηκε η τουρκική κυβέρνηση, γιατί, τότε, επεδίωκε διακαώς, να εντάξει την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τρία (περίπου) χρόνια μετά το Ελσίνκι, το Νοέμβρη του 2002, το κόμμα του Ρ. Τ. Ερντογάν κέρδισε τις εκλογές και ο ίδιος αναδείχθηκε πρωθυπουργός της Τουρκίας τον Μάρτη του 2003, συνεχίζοντας την πολιτική της προώθησης της υποψηφιότητας της χώρας του, για ένταξη στην Ε.Ε. Και συνέχισε τις συνομιλίες με την Ελλάδα (που τότε ήταν προεδρεύουσα χώρα στην Ε.Ε), επιδιώκοντας – πιο δραστήρια – να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις.
Μάλιστα, τον Οκτώβρη με Νοέμβρη του 2003, οι δυο χώρες έφθασαν κοντά (όσο ποτέ άλλοτε) σε συμφωνία. Όμως, αυτή δεν οριστικοποιήθηκε, γιατί πλησίαζαν οι ελληνικές βουλευτικές εκλογές και η κυβέρνηση έκρινε, πως μια τέτοια συμφωνία ενομιμοποιείτο να την υπογράψει η ελληνική κυβέρνηση, που θα προέκυπτε από τις επικείμενες εκλογές, με νωπή την λαϊκή εντολή και όχι η κυβέρνηση, της οποίας η θητεία έληγε.
Τον Μάρτη του 2004, τις εκλογές τις κέρδισε η Ν.Δ και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Κώστας Καραμανλής, ο οποίος – πριν εκλεγεί – ασκούσε κριτική στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, γιατί δέχθηκε να γίνει υποψήφια χώρα η Τουρκία
Όμως, όταν, τον Δεκέμβρη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανεξέταζε «την κατάσταση, ως προς την εκκρεμή διαφορά της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών» (σύμφωνα με την απόφαση του Ελσίνκι), ο πρωθυπουργός Κώστας Κραμανλής, όχι μόνο δεν αξίωσε μια νέα εύλογη νέα προθεσμία, για την εφαρμογή της απόφασης του Ελσίνκι, αλλά αποδέχθηκε την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας (ενώ προεκλογικά δεν την ήθελε ούτε ως υποψήφια χώρα), δηλώνοντας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «οι ασφυκτικοί χρονικοί περιορισμοί δεν βοηθούν» !
Έτσι χάθηκε η πίεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Τουρκία, για την παραπομπή της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών στο Διεθνές Δικαστήριο. Και η μοναδική εκκρεμότητα που έχουμε με την Τουρκία έπαψε να είναι ευρω-τουρκική διαφορά (όπως την είχε καταστήσει η τότε κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ) και ξαναέγινε μόνο διμερής ελληνο-τουρκική διαφορά, με τη γνωστή εξέλιξη στα επόμενα χρόνια, μέχρι σήμερα …
Τώρα, εικοσιπέντε χρόνια μετά το Ελσίνκι, η Τουρκία έχει εντελώς άλλο προσανατολισμό (όχι τον τότε ευρωπαϊκό), αλλά της αναθεώρησης των Διεθνών Συνθηκών ειρήνης, με προσπάθεια πολιτικής ή και στρατιωτικής παρουσίας στα όρια της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με επιννόηση της «γαλάζιας τουρκικής πατρίδας» στο Αιγαίο, στην ανατολική Μεσόγειο κλπ.
Τώρα, στις 8 Νοέμβρη, θα συναντηθούν οι υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Τουρκίας, για να διερευνήσουν - λέει - αν υπάρχουν κατάλληλες προϋποθέσεις, για να αρχίσει η συζήτηση, επί της ουσίας, για την οριοθέτηση ή τα του συνυποσχετικού, για την παραπομπή της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο. Καλώς να συναντηθούν και να συζητήσουν αυτό το ζήτημα. Δυστυχώς όμως, τώρα η Τουρκία δεν δέχεται (όπως τότε στο Ελσίνκι) την συζήτηση μόνο της οριοθέτησης. Αλλά αξιώνει να συζητηθεί πλήθος μονομερών διεκδικήσεων της εις βάρος της χώρας μας !
Με αυτά τα δεδομένα, άραγε μπορούμε να πετύχουμε, να πιεστεί η Τουρκία ; Όταν είχαμε αυτή την δυνατότητα το 2004, με «όπλο» την Συμφωνία του Ελσίνκι, δυστυχώς, την απεμπολήσαμε. Τώρα, η Τουρκία είναι αυτή που πιέζει την Ε.Ε, με «όπλο» το μεταναστευτικό, του οποίου η γειτονική μας χώρα είναι «κλειδικράτορας».
Τώρα, μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες (βλ. Βρετανία, Γερμανία, Ισπανία κ.λ.π), όχι μόνο δεν πιέζουν την Τουρκία, αλλά της πωλούν πολεμικά αεροπλάνα και όπλα, τάχα με την «δέσμευση», να μην χρησιμοποιηθούν κατά της Ελλάδας. Αστεία δέσμευση. Όταν τα πάρει, ποιος «μηχανισμός» θα την ελέγξει, πως και που θα τα χρησιμοποιήσει ; …
Αν δεν δεχθεί ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, να είναι μονοθεματική (μόνο θέμα η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών) η ατζέντα του διαλόγου του με τον κ. Γεραπετρίτη, τότε δεν θα αφήσει κανένα περιθώριο αισιοδοξίας. Δηλαδή, θα οδηγηθούν στο αδιέξοδο, που υπάρχει επί 25 χρόνια, μετά την Συμφωνία του Ελσίνκι και 21 χρόνια μετά την πεοσέγγιση του τέλους του 2023.
Η ιστορία γράφεται με αποφάσεις και πράξεις, που γίνονται την ώρα που πρέπει και όχι με πισωγυρίσματα (όπως αυτό του 2004) από την εθνική πολιτική, που ακολούθησαν προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις. Γιατί τα πισωγυρίσματα, δυστυχώς, πληρώνονται πολύ ακριβά !
Ρόδος 2 / 11 / 2024
Κοσμάς Σφυρίου
