Ο κορονοϊός έφερε νέα δεδομένα στον τουριστικό κλάδο και όχι μόνο, καθώς και «πονοκέφαλο» στους επαγγελματίες. Λεπτομέρειες και συμβάσεις που πρέπει να επανεξεταστούν, προσωπικά δεδομένα καθώς και η αστική ευθύνη έχει μπει στο τραπέζι συζητήσεων όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Για τη νομική προσέγγιση της αστικής ευθύνης ξενοδόχων και της επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων εν μέσω κορονοϊού , μίλησε στο Ράδιο Πρώτο 91.5 η δικηγόρος κα. Διόνη Βασιλείου Πουλιού , η οποία είναι η νομική σύμβουλος της Ένωσης Ξενοδόχων Κω και υπεύθυνη ξενοδοχείων και του νοσοκομείου στο GDPR. Μας μίλησε για όλες τις νομικές αλλαγές γύρω από τις τουριστικές επιχειρήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κα. Βασιλείου Πουλιού έχει μεταπτυχιακό στο ιδιωτικό διεθνές δίκαιο του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο διεθνές οικονομικό δίκαιο του King’s College του Λονδίνου.
Αστική ευθύνη σε ξενοδοχεία και τουριστικές επιχειρήσεις σε κρούσματα κορονωϊού
Αναφορικά με την αστική ευθύνη σε περίπτωση κρούσματος κορονοϊού σε κάποιο ελληνικό ξενοδοχείο η δικηγόρος είπε:
« Πρόκειται για ένα θέμα που αφορά ένα σημαντικό μέρος της τοπικής κοινωνίας που δραστηριοποιείται στον τουρισμό. Θα ήθελα καταρχάς να πω πως το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τον ξενοδοχειακό κλάδο είναι δαιδαλώδες και γι’ αυτό πολλές φορές ζητήματα τα οποία ανακύπτουν στην καθημερινή πρακτική χρήζουν περαιτέρω εξέτασης τόσο από πλευράς σύμβασης όσο και δικαστηριακής προσέγγισης.
Όσον αφορά λοιπόν στο κομμάτι της αστικής ευθύνης των ξενοδόχων πρέπει να τονίσουμε πως πρόκειται για μία σημαντική νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η οποία ελαφρύνει σημαντικά τις επιχειρήσεις από το ήδη μεγάλο βάρος ανοίγματος εν μέσω μίας τέτοιας κρίσης. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, αστική ευθύνη του ξενοδόχου δεν προκύπτει έναντι οποιουδήποτε προσώπου σχετιζόμενη άμεσα ή έμμεσα με τον COVID-19, εφόσον ο ξενοδόχος έχει τηρήσεις προσηκόντως και με ιδιαίτερη επιμέλεια τα υγειονομικά πρωτόκολλα που έχουν δημοσιευτεί από την κυβέρνηση. Σημαντικό στοιχεία είναι επίσης το γεγονός ότι το βάρος απόδειξης τήρησης ή μη των υγειονομικών πρωτοκόλλων από τον ξενοδόχο μετακυλίεται στον πελάτη.
Χωρίς να υπεισέλθω σε εκτενή νομική ανάλυση του συγκεκριμένου ζητήματος θα ήθελα να θίξω το εξής το οποίο μπορεί να παρατηρηθεί στην πράξη.
Έχουμε στο μυαλό μας ότι κατά τη συνήθη ξενοδοχειακή πρακτική ο ξενοδόχος έχει υπογράψει συμβόλαιο με τουριστικούς πράκτορες, οι οποίοι με τη σειρά τους έχουν υπογράψει κάποια ταξιδιωτική σύμβαση με τον πελάτη. Μιλάμε λοιπόν για μία τριμερή σχέση μεταξύ ξενοδόχου – τουριστικού πράκτορα και πελάτη στην οποία ο ξενοδόχος με τον πελάτη δεν έχουν άμεση συμβατική σχέση.
· Η νομική διάταξη περί αστικής ευθύνης πρόκειται για διάταξη ελληνικού δικαίου, η οποία θα εφαρμοστεί εφόσον εφαρμοστέο δίκαιο (δηλαδή το δίκαιο το οποίο θα εφαρμοστεί στη συγκεκριμένη διαφορά) ορίζεται το ελληνικό. Σε περίπτωση λοιπόν που ένας πελάτης στραφεί απευθείας κατά του ξενοδόχου (και τονίζω το απευθείας) θα εφαρμοστεί η συγκεκριμένη διάταξη, καθώς μεταξύ ξενοδόχου και πελάτη δεν υπογράφεται κατά κανόνα κάποια σύμβαση που να ορίζει κάποιο διαφορετικό δίκαιο ως εφαρμοστέο.
· Το ερώτημα το οποίο τίθεται είναι αν μπορεί στο πλαίσιο μίας ξενοδοχειακής σύμβασης (δηλαδή του συμβολαίου με τον ταξιδιωτικό πράκτορα) να προκύψει αστική ευθύνη του ξενοδόχου. Στις περισσότερες συμβάσεις με τους τουριστικούς πράκτορες υπάρχουν διατάξεις για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των πελατών που διαμένουν στο ξενοδοχείο. Θα μπορούσε λοιπόν η προστασία της υγείας με ευρεία έννοια να περιλαμβάνει και την περίπτωση εμφάνισης κρούσματος COVID-19; Μπορεί να θεωρηθεί δηλαδή η υποχρέωσης τήρησης των συγκεκριμένων υγειονομικών πρωτοκόλλων ως μία παρεπόμενη υποχρέωση του ξενοδόχου στο πλαίσιο του συμβολαίου; Και σε αυτή την περίπτωση τίθεται το θέματα της απόδειξης τήρησης των πρωτοκόλλων αυτών από την πλευρά του ξενοδόχου. Αλλά διευκρινίζω το εξής: σε μία τέτοια περίπτωση που ο τουριστικός πράκτορας θα ερχόταν αναγωγικά να αξιώσει μία τέτοια αποζημίωση από τον ξενοδόχο και εφαρμοστέο δίκαιο θα ήταν πιθανότητα κάποιο αλλοδαπό. Επομένως για να τύχει εφαρμογής η ελληνική διάταξη θα πρέπει να θεωρηθεί ως «υπερισχύουσα διάταξη αναγκαστικού δικαίου», δηλαδή ως διάταξη η οποία θα εφαρμοζόταν ανεξάρτητα από το δίκαιο που έχει επιλεγεί στη σύμβαση.
Πρόκειται για ερωτήματα τα οποία δεν μπορούν να έχουν σαφή απάντηση – εξαρτάται και από την ίδια την σύμβαση αλλά και από το δικαστήριο που θα επιληφθεί την υπόθεση.»
Φόρμα αποποίησης ευθυνών και αποτελεσματικότητα
Στη συνέχεια η νομική σύμβουλος της Ένωσης Ξενοδόχων έδωσε κάποιες διευκρινήσεις γύρω από την φόρμα αποποίησης ευθύνης που προτίθενται κάποιοι ξενοδόχοι να χρησιμοποιήσουν, κάτι όμως που όπως δήλωσε η κα. Βασιλείου Πουλιού δεν θα είναι μία αποτελεσματική ενέργεια.
« Κρίνω πως όχι, δεν θα είναι αποτελεσματική μία φόρμα αποποίησης ευθύνης. Αφενός από πλευράς ελληνικού δικαίου μία τέτοια φόρμα θα κρινόταν άκυρη καθώς πρόκειται για μία μονομερή δήλωση αποποίησης και όχι για κάποια συμφωνία στο πλαίσιο μίας σύμβαση και αφετέρου από πλευράς αλλοδαπού δικαίου πιθανότητα μία τέτοια δήλωση να κριθεί επίσης άκυρη ή/ και καταχρηστική. Αυτό το οποίο θεωρώ πως στην περίπτωση αυτή θα ήταν αποτελεσματικό θα ήταν μία ενημέρωση του πελάτη για τα μέτρα τα οποία τηρεί η επιχείρηση αλλά και αυτά που πρέπει ο ίδιος να τηρεί στο πλαίσιο της ατομικής ευθύνης του και να υπογράφει ότι έλαβε γνώση του περιεχομένου του συγκεκριμένου εγγράφου.»
Κατά την διάρκεια της εκπομπής τέθηκαν ερωτήματα από ακροατές σχετικά με τα υγειονομικά πρωτόκολλα στα τουριστικά καταλύματα κάτω των 50 δωματίων καθώς δεν έχουν ακόμη δοθεί οι οδηγίες υγειονομικής λειτουργίας για αυτά τα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
« Ζούμε μία κρίση πρωτόγνωρη που απαιτεί όλοι οι συμβαλλόμενοι να τηρούν μέτρα που θεσπίστηκαν και φυσικά υψηλό αίσθημα ατομικής ευθύνης. Περιμένουμε διευκρινιστικές για το υγειονομικό πρωτόκολλο που αφορά τα μικρότερα ξενοδοχεία και διαμερίσματα. Όμως θα είναι σχετικά κοντά τα δεδομένα σε αυτά που γνωρίζουμε για τα μεγαλύτερα ξενοδοχεία.»
Αρκετοί ξενοδόχοι κινούνται σε αβέβαια μονοπάτια σχετικά με τα συμβόλαια που είχαν υπογραφεί με τουριστικά πρακτορεία πριν τον κορονοϊό. Πολλοί δεν γνωρίζουν τι ισχύει και τι έχει αλλάξει και περιμένουν ενημέρωση από τους tour operators.
Η δικηγόρος για το θέμα δήλωσε τα εξής: « Τα συμβόλαια παραμένουν σε ισχύ εκτός εάν υπάρχουν τροποποιήσεις. Είναι όλα τα μέρη σε συζητήσεις και όλα βασίζονται στην καλή συνεργασία που υπήρχε μέχρι τώρα. Σε ότι αφορά την εικόνα των κρατήσεων είναι όλα εικονικά διότι μπορεί ακόμη και την τελευταία στιγμή να γίνει ακύρωση της κράτησης.»
Προσωπικά δεδομένα και GDPR
Νέα δεδομένα υπάρχουν σχετικά με τα προσωπικά δεδομένα και το GDPR σε σχέση με τον κορονοϊό. Είναι σημαντικό οι ξενοδόχοι να λάβουν περαιτέρω ενημέρωση και εξειδίκευση καθώς τα πρόστιμα παραμένουν μεγάλα.
« Ιδιαίτερη η προσοχή που πρέπει να δώσουν οι επιχειρηματίες στο κομμάτι των προσωπικών δεδομένων. Χωρίς να αναλύσω επιμέρους ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων θέλω να αναφέρω πως οι επιχειρήσεις θα κληθούν να συλλέγουν συστηματικά δεδομένα υγείας πελατών και εργαζομένων. Οι προϋποθέσεις επεξεργασίας των δεδομένων αυτών είναι πολύ πιο αυστηρές και γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται προσοχή τόσο η συλλογή τους, όσο και η καταγραφή και ο χρόνος τήρησής τους. Το νομικό πλαίσιο του Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων (Κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 – GDPR) είναι σε εφαρμογή ήδη από το 2018 και ήδη οι ευρωπαϊκές Αρχές Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων εκδίδουν κατευθυντήριες γραμμές για την νόμιμη επεξεργασία προσωπικών δεδομένων εν μέσω κορωνοϊού.»
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αστική ευθύνη των ξενοδόχων σε σχέση με τον κορονοϊό , τις νομικές αλλαγές εξαιτίας της πανδημίας αλλά και την ορθή διαχείριση των προσωπικών δεδομένων, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το δικηγορικό γραφείο της κα. Διόνη Βασιλείου Πουλιού στο τηλ. 22420 25568 και στην διεύθυνση Ελευθερίου Βενιζέλου 32.
Σάντυ Λαδικού
