«Σπεύδω να εκφράσω αισθήματα χαράς για την ευγενή πρωτοβουλία του φιλόμουσου συμπατριώτη μας Νίκου Στ. Μανούση, γνωστού γιατρού στην Αθήνα, να επιμεληθεί τη φωτομηχανική επανέκδοση του σπάνιου Κωακού Λευκώματος (Νέα Υόρκη 1934) του αείμνηστου θείου του, Νικολάου Κ. Μανούση, και να φροντίσει επίσης για τη δημοσίευση των εγγράφων που αναφέρονται στη ζωή και τη δράση του Κώου εκείνου της Αμερικής.
Η προσφορά στο ευρύτερο κοινό των ιστορικών αυτών τεκμηρίων εμπεριέχει αρκετές συμβολικές υπομνήσεις. Πρώτη και σημαντικότερη: αποσαφηνίζει και επικαιροποιεί το πρόσωπο του φτωχού Κώου μετανάστη, την κοινωνική δράση του στη χώρα υποδοχής, την ανάδειξή του σε πρωταγωνιστή στον συλλογικό αγώνα για την ηθική και υλική στήριξη των υπόδουλων τότε Δωδεκανησίων.
Έπειτα, οι σχετικές μαρτυρίες συμπληρώνουν το συγκινητικό κεφάλαιο των Κωακών Συσσωματώσεων στον Νέα Κόσμο, κατά το πρώτο τρίτο του 20 ού αιώνα. Για να γίνω σαφέστερος, ας μου επιτραπεί να θυμίσω ότι ο Νικ. Κ. Μανούσης (30 Ιουνίου 1893-16 Μαΐου1956), από φτωχή οικογένεια της Κω, ξενιτεύτηκε, μικρός, στη Νέα Υόρκη, όπου και άσκησε το επάγγελμα του κουρέα. Γρήγορα ξεπέρασε τις βιοτικές μέριμνες της καθημερινότητας και επιδόθηκε με θαυμαστό ζήλο στην προβολή των εθνικών δικαίων της ιταλοκρατούμενης ωδεκανήσου. Ενδιαφέρθηκε για τη συγκέντρωση χρημάτων και τη μυστική, λόγω των ιταλικών απαγορεύσεων, αποστολή τους στην Κω για την ενίσχυση των σχολείων και την αποκατάσταση των ζημιών από τον καταστρεπτικό σεισμό της 23 ης Απριλίου1933.
Ειδικά, άλλωστε, το 1934, για το ξαναχτίσιμο του μητροπολιτικού ναού του Αγ. Νικολάου στην πόλη της Κω, εξέδωσε, με ωραία εικονογράφηση, το προαναφερθέν Κωακόν Λεύκωμα, το οποίο διέθετε προς ένα δολάριο.
Ο Μανούσης, και κατά τη διάρκεια του πολέμου και επί γερμανικής Κατοχής (1943-1945), συνέχισε να στέλνει χρηματικά εμβάσματα στην Κω προς ανακούφιση των αναξιοπαθούντων. Μετά την Ενσωμάτωση, επάξια τιμήθηκε από την ελληνική Πολιτεία, η οποία του απένειμε τον Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος.
Ως προς τη σωματειακή οργάνωση των Κώων στις Η.Π.Α., τα πρώτα χρόνια του περασμένου αιώνα, οι πληροφορίες του Μανούση μάς είναι πολύτιμες και αξίζει να τις επικαλεσθώ για χάρη της ιστορικής διαδρομής της Κωακής Διασποράς.
Έτσι, στη Νέα Υόρκη, ιδρύθηκαν και λειτούργησαν οι Σύνδεσμοι των Κώων «Ελπίς» και «Αγία Παρασκευή», η Αγαθοεργός Αδελφότητα των Αντιμαχιτών «Ιπποκράτης», ο Σύλλογος Κυριών και εσποινίδων Κώων η «Μεροπίς», η Αδελφότητα των Καρδαμιωτών «Γενέθλια της Θεοτόκου» και στο Πίτσμπουργκ ο Σύλλογος των Κεφαλιανών «Τα Εισόδια της Θεοτόκου».
Οι σύντομες αυτές επισημάνσεις δικαιολογούν, νομίζω, τη χαρά, τη συμπαράσταση και την ευγνωμοσύνη των σημερινών Κώων για την εκδοτική προσπάθεια που ανέλαβε ο ρέκτης ανεψιός ενός ιδεολόγου πατριώτη. Θεσσαλονίκη, Φλεβάρης 2009 Ζαχαρίας Ν. Τσιρπανλής Ο. Καθηγητής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
--
Νίκος Στ. ΜανούσηςΝευρολόγος - Ψυχίατρος Αντιπρόεδρος Διεθνούς Ιπποκρατείου Ιδρύματος Κω (ΔΙ.Ι.ΚΩ)
