Πολλή συζήτηση γίνεται αυτόν τον καιρό για την νομοθετική δυνατότητα της γυναίκας, παγκοσμιως, στην αυτοδιάθεση του σώματός της, με αφορμή: 1. τις αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και 2. την απαγόρευση αμβλώσεων στις ΗΠΑ
1.Αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Προσωπικά υποκλίνομαι με συγκίνηση και σεβασμό στις επίμονες προσπάθειες ενός ζευγαριού να αποκτήσει παιδί με την βοήθεια που παρέχει σήμερα η ιατρική, παρά την σωματική, ψυχική και οικονομική εξουθενωση που απαιτείται, όχι πάντα με επιτυχία.Ταυτόχρονα, όμως, θωρώ αδικαιολόγητη την συμπλεγματική έως στιγματική κατάσταση που συχνά δημιουργεί η κοινωνική πίεση ενός συντηρητικού, πατριαρχικού περιβάλλοντος στο ζευγάρι που δεν αποκτά παιδιά, ιδιαίτερα στην γυναίκα, λες και η απόφαση δύο προσώπων να μοιραστούν την ζωή τους, αποσκοπεί αποκλειστικά στην τεκνοποίηση.
Στην συζήτηση του νομοσχεδίου, που ψηφίστηκε κατα πλειοψηφία στην Βουλή την περασμένη εβδομάδα (19/7/22),αναπτύχθηκαν πολλά ζητήματα που συνδέονται με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή βάσει των διαφορετικών πολιτικών οπτικών και κοινωνικών προσανατολισμών των κομμάτων. Πολλά τα ηθικοδεοντολογικα προβληματα που προκύπτουν και απατείται θέσπιση δικλείδων ασφαλείας,.Π.χ.: ανωνυμία ή μη δοτ(ρι)ών, πιθανές αιμομιξίες και κληρονομικές νόσοι,το δικαίωμα των παδιών στην ενημέρωση για τον/την βιολογικό γονέα, η αυξηση του ορίου ηλικίας της μητέρας,ο χρόνος καταψυξης απλών ή γονιμοποιημένων ωαρίων, η τύχη των μη χρησιμοποιημένων ωαρίων, ο κινδυνος εμπορευματικοποίησης του γενετικού υλικού, εξαναγκασμός σε εγκυμοσύνη/εμποριο βρεφων, η αμοιβη δωρεάς γεννετικού υλικού κ.α. Ορισμένες από τις τροποποιήσεις που ψηφίστηκαν τελικά, είναι αυτονόητες σε μια ευνομούμενη δημοκρατικη πολιτεία που σέβεται τις αρχές ισοτητας, της αυτοδιάθεσης και της ατομικής ευθύνης ολων των Πολιτων της. Παρότι δεν συζητήθηκαν επαρκώς κατά την γνώμη μου. Η πιο σημαντική και αναγκαία από καιρό τροποποίηση που αναγνωρίστηκε από όλες τις πλευρές ώστε να αλλάξει το αναχρονιστικό και προσβλητικό πλαίσιο, είναι η εξής:Μέχρι τώρα ήταν απαραίτητη η συναίνεση του συζύγου-συντρόφου της γυναίκας για την καταστροφή καταψυγμένων ωαρίων της,ακόμη κι αν έχει χωρίσει!Καταργείται αυτή η αναχρονιστική διάταξη. Μπορεί η γυναίκα να αποφασίζει για την καταστροφή των ωαρίων της που έχει καταψύξει, χωρίς να χρειάζεται η συναίνεση του συζύγου. Προσοχή: μιλάμε για τα ωάρια ενος ενδοκοιλιακού οργάνου της,της ωοθήκης της, όχι το γονιμοποιημένο ωάριο από το σπερματοζωάριο του συντρόφου της, για το οποιο ορθώς προβλέπεται συναίνεση του!Επισημαίνεται δε ότι δεν ισχύει πουθενά αλλού στην νομοθεσία η προϋπόθεση συναίνεσης του εκάστοτε συντρόφου της γυναίκας στην διαχείριση της ίδιας σε άλλα βιολογικά στοιχεία της π.χ. το αίμα της, τον μυελό των οστών, τον νεφρό της κ.λπ.
Στο νομοσχέδιο, η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή συνδέθηκε σχεδόν οριζόντια με το δημογραφικό πρόβλημα στην χώρα μας, ειδικότερα με την υπογεννητικότητα. Μπορεί όμως η αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος να λυθεί με νομοθετικές παρεμβάσεις και η υπογεννητικοτητα με μέτρα αριθμητικής αύξησης του πληθυσμου ή επιδοματικης πολιτικης; Δυστυχώς, όχι!Για να έχουν τα ζευγαρια την δυνατότητα τεκνοποίησης και ανατροφής στην καλυτερη βιολογική τους ηλικία χρειαζονται πολυπλευρα μετρα κοινωνικης πολιτικης που θα εξασφαλιζουν σταθερη οικονομική, κοινωνική και ψυχολογική ευεξία.Δεν αντιμετωπίζεται με την παραταση του ορίου μητρότητας, με την ανανεωση του χρονου βαθειας καταψυξης ωαρίων, με την ιδρυση ειδικών κέντρων κλπ. Καλως όμως, επεκτεινονται νομοθετικά οι επιλογες της συγχρονης γυναικας για υποβοηθούμενη αναπαραγωγη -ώστε να αυξηθούν οι δυνατότητες στο ζευγάρι που επιθυμεί να αποκτήσει παιδι- αλλά το δημογραφικό χρειάζεται άλλου επιπεδου κοινωνική πολιτική από τις εκαστοτε κυβερνήσεις.
- Το δικαίωμα στην άμβλωση ( και στην αντισύλληψη)
Η συζήτηση για την δυνατότητα της γυναίκας για αυτοδιάθεση του σώματός της επανέρχεται στην διεθνή επικαιρότητα με αφορμή την απόφαση του Ανωτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ να ανατρέψει την εγγυημενη εθνικη προστασία του δικαιώματος των γυναικών στην αμβλωση, που αποτελεί μια περιτρανη κατακτηση του γυναικείου κινηματος.Το Ευρωπαϊκο συμβούλιο έχει εγκρίνει ψηφισμα για να συμπεριληφθει η αμβλωση στον Χαρτη Θεμελιωδων Δικαιωματων της Ε.Ε.Οι πιθανες συνεπειες της απαγόρευσης μιας νόμιμης αμβλωσης δεν αφορουν μονο τον κινδυνο που διατρέχει η γυναικα προκειμενου να απαλλαγει απο μια ανεπιθυμητη εγκυμοσύνη, εκτός ασφαλών δομών υπηρεσιων υγειας αλλά και τις τραυματικές επιπτωσεις στην ζωη της ίδιας, του παιδιου ή και της λοιπης οικογενειας απο την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Οι εκτρώσεις είναι νόμιμες στην Ελλάδα εντός των πρώτων 12 εβδομάδων και μπορούν να γίνονται στα δημόσια νοσοκομεία βασει καθορισμένου νομοθετικού πλαισίου. Δεν είναι συντεχνιακό μυστικό ότι οι εκτρώσεις διαχρονικά επέφεραν χρήματα στον κλάδο μας.Με την δημογραφικά καταγραμμένη αύξηση του πληθυσμού στο νησί μας, ιδιαίτερα του γυναικείου πληθυσμού (ημεδαπές και αλλαδαπές) αυξήθηκε κι ο αριθμός των αμβλώσεων.Μέσα στο πρώτο μονο εξάμηνο φέτος, έγιναν 42 μόνο στο νοσοκομείο μας! Παρότι δε πολλές γυναίκες εχουν πάνω απο 2 αμβλώσεις στο ιατρικο ιστορικό τους, δεν γίνεται υπευθυνη καθοδήγηση για την κατάλληλη ανά ηλικία αντισύλληψη. Το θέμα έχει επισημανθεί στην Υπηρεσία μου σε τοπικό-κεντρικό επίπεδο και έχουν κατατεθεί υπομνήματα της γράφουσας, χωρίς απάντηση.
Συνεπώς, η άβλωση είναι μονόδρομος εφόσον δεν υπάρχει πρόληψη της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης. Επιπλέον, δεν εφαρμόζονται στην χώρα μας φαρμακευτικές εκτρώσεις όπου η γυναίκα εισάγεται σε δημόσια κλινικη αμβλώσεων παίρνει ειδικα χάπια, υπο ιατρική επίβλεψη και περιμενει να αποβαλει χωρίς αιμορραγία ή άλλον σοβαρό κίνδυνο για την ζωή της. Επειδή δε, η σεξουαλική ζωή των νέων αρχίζει από την εφηβεία , αρκετά συχνά αντιμετωπίζουμε στην πιο τρυφερή ηλικία την αναγκαιότητα της άμβλωσης, με ό,τι ψυχολογικά ή και άλλα προβλήματα συνεπάγονται στην ζωή της έφηβης. Ακόμη ,όμως και στο ασφαλές περιβάλλον του χειρουργείου, μια χειρουργικη επέμβαση, όπως η άμβλωση, παρότι σύντομη και ρουτίνας, δεν είναι εντελώς άμοιρη δυνητικών κινδύνων.
Είναι νομίζω υποκριτικό να δηλώνουμε άκριτα και a priori υπέρ των εκτρώσεων απο φόβο μην φανούμε αντιφεμινιστ(ρι)ες, θρησκόληπτοι ή συντηρητικοί!Η αντισύλληψη, ενώ είναι επίτευγμα της επιστήμης και κατακτηση ης γυναικείας χειραφέτησης,έχει μείνει πισω στην χώρα μας και θεωρείται σχεδόν αποκλειστικά γυναικείο ζήτημα.Ελάχιστοι άνδρες θα δέχονταν απολίνωση σπερματικού πόρου/βαζεκτομή ενώ πολύ συχνά οι ίδιοι εξωθούν την γυναίκα τους σε έκτρωση. Η νομοθεσία παρέχει το δικαίωμα άρνησης παροχής των υπηρεσιών τους σε λειτουργούς υγείας για λόγους πεποιθήσεων. Ως γυναίκα γιατρός, η θέση μου είναι σταθερά υπέρ του αναφαίρετου δικαιώματος της γυναίκας σε ασφαλή άμβλωση, αλλά όχι ως ...υποκατάστατο των μέσων αντισυλληψης!
Η κύρια ευθύνη, αναλογεί στην Πολιτεία, για την διαχρονική έλλειψη εφαρμοσμένου προγράμματος οικογενειακού προγραμματισμού από δημόσια εξειδικευμένα κέντρα, όπως γίνεται σε συστήματα υγείας του εξωτερικού. Προφανώς, η ιατρική κοινότητα και τα θεσμικά της όργανα έχουν επίσης ευθύνη για την ανύπαρκτη δραστηριότητα στο θέμα. Οταν σε όλους τους τομείς υγείας συνηγορούμε υπέρ της πρόληψης, είναι ανεπίτρεπτη η μη εμπέδωση νοοτροπίας πρόληψης της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, τουλάχιστον όταν αυτή γίνεται κατ΄επανάληψη! Δεν κρύβουμε ότι στο χειρουργείο χαιρόμαστε όταν μια γυναίκα, έστω και την τελευταία στιγμή, επανεκτιμά την απόφασή της και την αλλάζει. Όμως δεν μας επιτρέπεται να ενοχοποιούμε ή να σηκώνουμε επικριτικά τον δάκτυλο για την απόφαση άλλων, αγνοώντας ή αδιαφορώντας για τις συνθήκες λήψης της. Συνεπώς, για να δείξει η Πολιτεία έμπρακτα τον οφειλόμενο σεβασμό της στο δικαίωμα της γυναίκας στην αυτοδιάθεση του σώματός της, οφείλει στην σχετική νομοθεσία να συμπεριλαμβάνονται σύγχρονες μέθοδοι και ασφαλείς ενέργειες για την πρόληψη αλλά και την διακοπή μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, όταν η ίδια η γυναίκα την κρίνει ως μονόδρομο. Αναμφίβολα, όμως, ο οικογενειακός προγραμματισμός της σημερινής εργαζόμενης γυναίκας μέσα σε ένα περιβάλλον ανισότητας, διακρίσεων, οικονομικης εξουθενωσης, εργασιακών προβλημάτων, ανεπαρκών κοινωνικών παροχών κλπ, όπως ήδη ειπώθηκε και στο πρώτο παράδειγμα, δεν ρυθμίζεται μόνο με εκσυγχρονισμό των άρθρων που αφορούν την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, την αντισύλληψη ή την άμβλωση.
Σημ.Σε όσες και όσους ενδιαφέρονται για έναν γόνιμο προβληματισμο στο θέμα, θα μου επιτραπεί να συστήσω ανεπιφύλακτα την προσφατη γαλλικη ταινια “Το γεγονός”. Ίσως θα ηταν χρησιμο οι γυναικειες οργανωσεις στην πολη μας ή εστω η ΚΙΛΕΚΩ να προβαλει την ταινια. Αξίζει τον κόπο!
( της ΄Ελλης Καρανίκα, Συντονίστρια Διευθύντρια Αναισθησιολογικού τμημ.ΓΝΚΥΚΩ)
