Αν αναρωτιέστε τι σχέση μπορεί να έχει ο Stephan King με την Κω, πιθανότατα δεν θα ξέρετε τι να απαντήσετε. Ο κρίκος είναι η Ελένη Ματθαίου, η οποία έχει δημιουργήσει σχεδόν όλα τα εξώφυλλα του μεγάλου συγγραφέα και όχι μόνο.
Μερικά από τα πολυδιαβασμένα βιβλία παγκοσμίως έχουν υπογραφή μίας ταλαντούχας Κώας, η οποία δίνει εικόνα σε best seller κυκλοφορίες μέσω των σχεδίων της. Μάλιστα, κάποια εξώφυλλά έχουν πλέον συλλεκτική αξία και λατρεύονται από τους φαν των βιβλίων.
Ο λόγος για την Ελένη Ματθαίου, μία νέα κοπέλα με καταγωγή από το Ασφενδιού, που κληρονόμησε την καλλιτεχνική της φλέβα από την οικογένειά της και συνεχίζει εφαρμόζοντας νέες τεχνικές , ψηφιακές ως μία σπουδαία Ελληνίδα graphicdesigner.
Ποια είναι η Ελένη Ματθαίου
Γεννημένη στην Αθήνα, σπούδασε Γραφικές Τέχνες και Διακόσμηση στον ΑΚΤΟ, απ’ όπου αποφοίτησε με άριστα. Ως φοιτήτρια βραβεύτηκε σε πανελλήνιο διαγωνισμό για την αφίσα της Αντικαπνιστικής Εκστρατείας από το Υπουργείο Υγείας.
Με προτροπή του καθηγητή της ζωγράφου Θανάση Μακρή, ως εξαιρετικό ταλέντο, συνέχισε σπουδάζοντας Ελεύθερο Σχέδιο στα ανοιχτά εργαστήρια της Σχολής Καλών Τεχνών και αργότερα αποφοίτησε από το ανοιχτό πανεπιστήμιο Trinity College Dublin στον τομέα The History of the Book in the Early Modern Period: 1450 to 1800.
Η αγάπη της για το βιβλίο και την ελληνική τυπογραφία την ώθησε να ακολουθήσει μαθήματα Παλαιογραφίας στο ΜΙΕΤ και να συμμετέχει σε πλήθος σεμιναρίων και ερευνών που αφορούν τη δουλειά της.
Έχει διατελέσει Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Γραφιστών Ελλάδας. Διατηρεί δικό της γραφείο και συνεργάζεται με πολλούς εκδοτικούς οίκους στη δημιουργία εξωφύλλων και στη γραφιστική/τυπογραφική επιμέλεια.
Εργάζεται επίσης ως καθηγήτρια γραφικών τεχνών σε ιδιωτικές σχολές και διδάσκει ζωγραφική σε παιδιά. Η δουλειά της έχει παρουσιαστεί σε έντυπα του εξωτερικού και του εσωτερικού. Ανάμεσα σε άλλα, η οπτική ταυτότητα του Athens Photo World, τα αλφαβητάρια της γλώσσας Griko της Κάτω Ιταλίας σε συνεργασία με πρόγραμμα της ΕΕ (Pos Matome Griko), σχεδιασμός βιβλίων για την εκμάθηση των Ελληνικών σε συνεργασία με το Ελληνοβρετανικό Κολέγιο και εξώφυλλα βιβλίων για τους σημαντικότερους εκδοτικούς οίκους.
Έχει οργανώσει την έκθεση “50 χρόνια Έλληνες Γραφίστες” στο Μουσείο Μπενάκη υπό την Ένωση Γραφιστών Ελλάδας. Είναι εθελόντρια γραφίστας στον οργανισμό Make a Wish Greece, της επιτροπής της επαναφοράς των Γλυπτών του Παρθενώνα (International Parthenon Sculptures Action Committee) υπό τον εκλιπόντα Αλέξη Μανθεάκη και του οργανισμού The Return of Odysseus για την έρευνα και διάδοση των Ομηρικών Επών. Eπίσης αγαπάει τις γάτες, τις σοκολάτες και τα παγωτά και φυσικά τα βιβλία!
Ευχαριστούμε την συμπατριώτισσά μας που μας μίλησε για την εκπληκτική της επαγγελματική πορεία.
Θα διαβάσετε για τις συνεργασίες της, για την οικογένειά της, την σύνδεση της με την Κω και το πως θα μπορούσε η ίδια να απεικονίσει το νησί μας στο εξώφυλλο ενός βιβλίου και μάλιστα να γίνει η Κως bestseller!
- Πώς προέκυψε η γραφιστική και μάλιστα με ειδίκευση στο σχεδιασμό βιβλίων;
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ήμουν σίγουρη για τρία πράγματα: να γίνω ζωγράφος, να φτιάχνω βιβλία και να έχω μια γάτα! Σήμερα μπορώ να πω με χαρά πως τα έχω καταφέρει όλα, είμαι από τους τυχερούς ανθρώπους που έχουν κάνει το χόμπι τους επάγγελμα.
Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον που ενθάρρυνε τη δημιουργικότητα και το διάβασμα –η μαμά μου με άφηνε να ζωγραφίζω παντού και πολλές φορές έφτανα να ζωγραφίσω όλο το σπίτι, αλλά και να χάνομαι μέσα στα βιβλία.
Δεν μου άρεσαν οι κούκλες, πάντοτε ήμουν με ένα μολύβι ή ψαλίδι ή με ένα βιβλίο στο χέρι. Αργότερα στο σχολείο έφτιαχνα ολόκληρες εφημερίδες, σχεδίαζα μόνη μου τις προσκλήσεις για τα πάρτι τα δικά μου και των φίλων μου και τις αφίσες για τις σχολικές γιορτές.
Ήταν κάτι που με έκανε δημοφιλή, κατάλαβα πως έκανα κάτι διαφορετικό, πως η εικόνα είχε δύναμη και μου άρεσε. Στην πορεία ανακάλυψα πως όλα αυτά περικλείονται στο επάγγελμα του γραφίστα.
Τα βιβλία ήρθαν σαν μια φυσική συνέχεια και όλα κούμπωσαν! Έτσι κατάφερα να τα συνδυάσω όλα και να κάνω τα παιδικά μου όνειρα πραγματικότητα.
- Τελικά καλλιτέχνης γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Και τα δύο. Χωρίς ταλέντο δεν μπορείς να προχωρήσεις, δεν έχεις δημιουργική αντίληψη ή αυτόν τον ιδιαίτερο τρόπο να βλέπεις τα πράγματα, είναι σαν να περιπλανιέσαι στο σκοτάδι. Γεννιέσαι με αυτό. Είναι μια θεία φλόγα που σιγοκαίει μέσα σου και σε κάνει να είσαι ασταμάτητα δημιουργικός.
Διαφορετικά απλώς παράγεις, όπως σε μια οποιαδήποτε δουλειά. Από την άλλη, χρειάζεται η γνώση και πολλή προσπάθεια και εξάσκηση, ώστε να κατακτήσεις την τέχνη σου και το ταλέντο να αναπτυχθεί και να ξεχωρίσει. Η τεχνική από μόνη της δεν αρκεί αν δεν το αγαπάς κι αν δεν είσαι γεννημένος γι΄αυτό.
- Ποια η διαδικασία για να δημιουργήσεις ένα εξώφυλλο;
Είναι μια διαδικασία που απαιτεί εσωτερικότητα και ενσυναίσθηση. Μου αρέσει να διαβάζω το βιβλίο και όταν αυτό είναι δύσκολο μιλάω με τους συνεργάτες μου, ώστε να αποκτήσω μια καλή εικόνα για το ύφος στο οποίο κινείται και τα χαρακτηριστικά του.
Σπανιότερα μιλάω με τους συγγραφείς, γιατί συχνά -όπως συμβαίνει και σε όλους τους γονείς- βλέπουν το πνευματικό τους «παιδί» πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι ο αναγνώστης.
Έχοντας συγκεντρώσει όλες τις πληροφορίες, μπορώ να αντιληφθώ τι είναι αυτό που θα το κάνει να ξεχωρίσει και να δημιουργήσω ένα εξώφυλλο που θα το χαρακτηρίζει με την πρώτη ματιά, σαν μια μικρή περίληψη.
- Έχεις συνεργαστεί με τεράστιους συγγραφείς. Υπάρχουν απαιτήσεις και διαδικασίες αυστηρές;
Δύο συνεργασίες ήταν μοναδικές εμπειρίες. Πρώτη, η συνεργασία με τον Stephen King , μια τεράστια τιμή αλλά και ένα τρελό όνειρο που έγινε πραγματικότητα, καθώς είναι ένας αγαπημένος μου συγγραφέας.
Οι απαιτήσεις ήταν πράγματι υψηλές και χρειάστηκε πολλή μελέτη, ιδιαίτερα για τα εξώφυλλα που φτιάχτηκαν από την αρχή και λιγότερο για όσα τροποποιήθηκαν, με email που πηγαινοέρχονταν με την εταιρία παραγωγής, online συζητήσεις, χρονοδιαγράμματα και όλο αυτό τον δημιουργικό χείμαρρο που απαιτεί ένα project τέτοιου μεγέθους. Ήταν μια διαδικασία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και με γέμιζε ενθουσιασμό.
Η μεγάλη έκπληξη όμως ήρθε από αλλού, εντελώς απρόσμενα. Κάποια χρόνια αργότερα άρχισα να λαμβάνω μηνύματα από ανθρώπους που δεν γνώριζα, οι οποίοι ήταν φανς του King και με ρωτούσαν πού μπορούσαν να βρουν κάποιο αντίτυπο ή αν γινόταν να τυπώσουν το τάδε εξώφυλλο σε μπλούζα ή αφίσα για το δωμάτιό τους.
Δεν μπορούσα να καταλάβω το γιατί, ώσπου έμαθα πως όταν ο εκδοτικός οίκος επανακυκλοφόρησε τα βιβλία με έναν πιο μινιμαλιστικό σχεδιασμό, οι φανς αντέδρασαν σε τέτοιο σημείο ώστε οι εκδόσεις με τα παλιά εξώφυλλα που είχα δημιουργήσει να γίνουν συλλεκτικές. Αυτό είναι για μένα η μεγαλύτερη ανταμοιβή!
Θα ήθελα να αναφέρω όμως και τη δημιουργία των αλφαβητάριων της γλώσσας Griko, της γλώσσας των ελληνόφωνων χωριών της Κάτω Ιταλίας, παρότι δεν είναι κάτι τόσο γνωστό. Ήταν μια εμπειρία γεμάτη συγκίνηση και ευθύνη, για την οποία είμαι πολύ περήφανη αφού ήταν ένα project της Ευρωπαϊκής Ένωσης και καταγραφή και η γραπτή αποτύπωσή της έγινε για πρώτη φορά.
- Οι πωλήσεις μπορούν να εκτοξευτούν από το εξώφυλλο;
Αν όχι να εκτοξεύσει τις πωλήσεις, ένα καλό εξώφυλλο δρα θετικά. Το βιβλίο είναι ουσιαστικά ένα προϊόν για το οποίο ισχύουν οι κανόνες του marketing, συνεπώς η καλή και προσεγμένη «συσκευασία» παίζει σημαντικό ρόλο.
Πρέπει το μήνυμα να περνάει ξεκάθαρα ώστε ο αναγνώστης μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα να αντιληφθεί το ύφος του περιεχομένου, να του κεντρίσει το ενδιαφέρον και να επιλέξει το βιβλίο ανάμεσα σε δεκάδες άλλα που βρίσκονται στο ίδιο ράφι.
Δεν αρκεί όμως μόνο ένα ωραίο εξώφυλλο αν δεν υποστηρίζεται και από ένα ευανάγνωστο και καλογραμμένο κείμενο. Είναι αλληλένδετα. Πάντως δεν κρύβω πως όταν βρίσκομαι σε ένα βιβλιοπωλείο και ακούω τη φράση «τέλειο εξώφυλλο!» για ένα δικό μου βιβλίο, αισθάνομαι σαν ροκ σταρ!
- Το διάβασμα εξακολουθεί να είναι αγαπημένο χόμπι του καλοκαιριού ή υπάρχει στροφή προς τα ηλεκτρονικά βιβλία;
Είναι και θα παραμείνει! Το βιβλίο είναι κάτι παραπάνω από απλό διάβασμα, είναι η αίσθηση του χαρτιού, η μυρωδιά του φρεσκοτυπωμένου μελανιού ή της παλιάς βιβλιοθήκης, γεμίζει όλες τις αισθήσεις. Δεν χρειάζεται φόρτιση και μπαταρίες, είναι πάντα εκεί και σε περιμένει να το ανακαλύψεις.
Σίγουρα τα ηλεκτρονικά βιβλία είναι μια μεγάλη ευκολία και δίνουν στον χώρο του βιβλίου μεγάλη ανάπτυξη, αφού ο αναγνώστης μπορεί να έχει στα χέρια του μια τεράστια βιβλιοθήκη με ελάχιστο κόστος.
Όμως η χαρά που αισθάνεσαι όταν κρατάς στα χέρια σου το τυπωμένο χαρτί δεν μπορεί να αντικατασταθεί από μια οθόνη.
- Ποια είναι η σχέση σου με την Κω;
Η Κως είναι ο τόπος καταγωγής μου. Ο πατέρας μου γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ασφενδιού και τον Άγιο Δημήτριο, και όλη μου η οικογένεια ζει εδώ, οι αγαπημένοι μου θείοι, τα ξαδέρφια μου, αδελφικοί φίλοι. Είναι ένας μαγικός τόπος όπου η αγνή φύση συνδυάζεται με τον κοσμοπολίτικο αέρα, κάτι που δεν συναντάς πουθενά αλλού.
Εδώ πέρασα τα ωραιότερα παιδικά και εφηβικά μου καλοκαίρια. Είχα την ευτυχία να την προλάβω χωρίς αυτοκίνητα και ανοικοδόμηση. Ήταν ένας τεράστιος παιδότοπος όπου κάθε μέρα σκαρώναμε με τα ξαδέρφια μου απίθανες περιπέτειες.
Έζησα μια φανταστική εφηβεία, με βόλτες, μουσική και υπέροχους φίλους. Στην Κω οφείλω και το χάρισμα να ζωγραφίζω.
Όλοι στην οικογένεια είμαστε καλλιτέχνες, ακόμη κι αν δεν το κάνουμε ως επάγγελμα: ζωγράφοι, σχεδιαστές, φωτογράφοι, μουσικοί, μέχρι και... μάγειροι - όλοι οι άντρες της οικογένειας μαγειρεύουν εξαιρετικά.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ, όταν επισκέφθηκα το παλιό σπίτι της γιαγιάς μου και είδα τους τοίχους που ζωγράφισε εκείνη με μεράκι, λουλακί με μικρά αστέρια, κι ας μην ήταν εύκολη η ζωή της.
Τη λάτρευα και την έχω πάντα μέσα μου. Τώρα την παράδοση συνεχίζει η κόρη μου, που είναι κι αυτή εξαιρετική εικονογράφος κι εγώ είμαι μια περήφανη μαμά!
- Αν η Κως ήταν βιβλίο, τι θα έφτιαχνες στο εξώφυλλο;
Δύσκολη ερώτηση, όχι γιατί πρέπει να σκεφτώ τι θα πρέπει να βάλω, αλλά γιατί θέλω να βάλω όλα όσα σκέφτομαι! Θα έβαζα μια φέτα παγωμένο καρπούζι σε ένα φωτεινό γαλάζιο φόντο, μα δεν μου φτάνει. Θα έβαζα πολλά λουλούδια, βουκαμβίλιες, κατακόκκινους ιβίσκους και βασιλικούς, ποδήλατα που λάμπουν στον ήλιο και παρέες χαρούμενων παιδιών που παίζουν στη θάλασσα.
Θα έβαζα χρυσό σαν τον μπακλαβά της γιαγιάς μου, ρουμπινί σαν το γλυκό τοματάκι της θείας μου και πορτοκαλί σαν το ηλιοβασίλεμα. Μα θα ήθελα να βρω και τρόπο να προσθέσω τη μυρωδιά του αέρα το πρωινό, τη γεύση του καρπουζιού που μόλις κόπηκε απ’ το χωράφι, την αίσθηση της ελευθερίας του να τρέχεις με το ποδήλατο. Εύχομαι στο μέλλον να φτιάχνονται εξώφυλλα που να μπορείς να τα μυρίζεις και να τα γεύεσαι για να τα χωρέσω όλα!
Σάντυ Λαδικού
