Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου του έθιμο του Φανού και του Κλήδονα, από τον Σύλλογο ΑΠΕΛΛΗ, στο Θεατράκι Μαρμαρίου.
Λίγα λόγια για το έθιμο
Κάθε χρόνο στις 24 Ιουνίου την ημέρα του Άη- Γιάννη γιορτάζεται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας ο Κλήδονας. Τα έθιμα του Κλήδονα διαφέρουν όμως από περιοχή σε περιοχή.
Την ημέρα του Άη- Γιαννιού, μαζεύονται κάποιες από τις ανύπαντρες κοπελιές του χωριού, σ΄ ένα σπίτι και κάποιες άλλες πάνε στην βρύση ή σε κάποιο πηγάδι και φέρνουν το αμίλητο νερό. Βάζουν το νερό σ’ ένα πήλινο δοχείο στο οποίο καλείται η κάθε κοπελιά να ρίξει μέσα ένα αντικείμενο ( ένα κλειδί, ή ένα μήλο, ή κάποιο κόσμημα),το λεγόμενο ριζικάρι.
Το δοχείο σκεπάζεται μ’ ένα κόκκινο μαντήλι ή ύφασμα, το οποίο δένεται μ’ ένα κορδόνι γύρω -γύρω πολύ σφιχτά. Έτσι το κλειδώνουν. Το τοποθετούν σ’ ένα ανοιχτό χώρο και το αφήνουν εκεί όλο το βράδυ κάτω από τον έναστρο ουρανό. Λέγεται ότι όλες οι κοπελιές που έχουν ρίξει ριζικάρι μέσα στο δοχείο το βράδυ στο όνειρό τους θα δουν τον νέο που θα παντρευτούν.
"Κλειδώνουμε τον κλήδονα με ένα μικρό κλειδάκι κι απόης τον αφήνουμε έξω στο φεγγαράκι"
Την ίδια ώρα οι νεαροί του χωριού μαζεύουν τους «Μάηδες» .Τους καίνε ανάβοντας φωτιές στα σταυροδρόμια κάθε γειτονιάς. Το πέρασμα (τρεις φορές) πάνω από τις φωτιές των «Μάηδων» θεωρείται σημάδι καλοτυχίας και διωξίματος του «κακού».
"Σήμερα που ‘ναι τα Άη- Γιαννιού βάλε αρχή κερά μου
Του χρόνου σαν και σήμερα να σ’ έχω αγκαλιά μου"
Ανήμερα του Άη -Γιαννιού ,αλλά πριν βγει ο ήλιος , μαζεύουν το δοχείο και πάλι μέσα στο σπίτι. Το μεσημέρι ή το απόγευμα μαζεύονται όλες οι κοπελιές στο σπιτι, καθώς και οι υπόλοιποι χωριανοί και κάθονται γύρω γύρω από το δοχείο. Μια κοπελιά ανοίγει το δοχείο και αρχίζει να τραβάει ένα- ένα τα αντικείμενα τυχαία ,ενώ κάποια άλλη που έχει την ευχέρεια να φτιάχνει μαντινάδες για κάθε αντικείμενο που τραβιέται λέει και μια μαντινάδα. Η μαντινάδα που αντιστοιχεί στο κάθε ριζικάρι, θεωρείται ότι προμηνύει την τύχη της κοπέλας που της ανήκει.
Αφού βγουν όλα τα ριζικάρια από το πήλινο δοχείο ρίχνουν το νερό μέσα ‘ ένα πηγάδι και το σκεπάζουν πάλι με κόκκινο πανί .Τα μεσάνυχτα πάνε στο πηγάδι ξεσκεπάζουν το πανί (γιατί το νερό του πηγαδιού δεν κάνει να το δει φως), βάζουν το κεφάλι τους στο στόμιο του πηγαδιού με ένα σκοινί ρίχνει η καθεμιά το ριζικάρι της μέσα, το ταλαντεύει πάνω στο νερό δημιουργώντας κύματα . Λένε ότι μπορούν εκεί στα ταραγμένα νερά του πηγαδιού να δουν υπερφυσικά ή μεταφυσικά φαινόμενα (πχ . τον άντρα που θα παντρευτούν, αλλά και αγαπημένα πρόσωπα που έχουν πεθάνει. Επίσης όποια κοπέλα δει άντρα, το πρώτο της παιδί θα ναι αγόρι, αν δει γυναίκα ,κορίτσι.
<<Ομορφη κοπελιά με το σταμνί στον ώμο,
φέρε τ’ αμίλητο νερό και πρόσεχε στο δρόμο
Στον Κλήδονα χαροκοπούν κι έλα στο πανηγύρι
και στα παλιά μας χωρατά η σκέψη να γιαγύρει>>.
