Η Κοιμήση της Παναγίας, έχει ιδιαίτερα εξέχουσα θέση στην Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη και ονομάζεται το Πάσχα του καλοκαιριού. Για δεκαπέντε ημέρες, οι πιστοί τιμούν την Παναγία τηρώντας αυστηρή νηστεία, που καθιερώθηκε από τον 7 ο αιώνα μ. Χ. Κατά την νηστεία αυτή, δεν τρώνε ούτε λάδι, ούτε κρέας ή ψάρι, ούτε γαλακτερά ή τυροκομικά και αυγά. Σε μερικά μέρη δε, οι γυναίκες φοράνε μαύρα ρούχα ως τάμα και πενθούν. Η νηστεία του Δεκαπενταύγουστου, διακόπτεται στην μεγάλη Εορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Χριστού στις 6 Αυγούστου, όπου επιτρέπεται η κατανάλωση ψαριού. Κατά την ημέρα της γιορτής της Κοιμήσεως της Παναγίας, σταματά και η νηστεία του Δεκαπενταύγουστου. Αυτή η νηστεία καθιερώθηκε, για την Πλατυτέρα των Ουρανών την Παναγία. Σύμφωνα με την Χριστιανική Παράδοση, πριν την σεπτή Κοίμησή της, η Παναγία νήστευε για τρεις ημέρες, αφού έλαβε την ειδοποίηση για το γήινο τέλος της, από τον Αρχάγγελο Γαβριήλ. Οι πρώτες μαρτυρίες περί την τιμητική γιορτή για την Κοίμηση της Θεοτόκου, αρχίζουν από τον 5 αιώνα μ. Χ.
Επίσης την εποχή που έγινε η σύγκλησης της Γ’ Οικουμενικής Συνόδου στην Έφεσο περίπου το 451 μ. Χ. Έτσι η σεπτή Κοίμηση της Παναγίας, καθιερώθηκε να τιμάται από το 460 μ. Χ, στις 15 του Αυγούστου. Ως κέντρο του εορτασμού, όπως αναφέρει η Χριστιανική Παράδοση, καθιερώθηκε ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αφιερωμένος στη Μεγαλόχαρη. Βρίσκεται δε λίγο πιο έξω από τα Ιεροσόλυμα, στο δρόμο προς την Βηθλεέμ. Η καθιέρωση αυτής της γιορτής, για την Αγία Κοίμηση της Παναγίας έγινε στον ομώνυμο Ιερό Ναό της Παναγίας, που βρισκόταν στην τοποθεσία της Γεσθημανής, εκεί όπου υπήρχε σύμφωνα με την Χριστιανική Παράδοση και ο Άγιος τάφος της. Η γιορτή της σεπτής Κοιμήσεως της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο, τιμά τον θάνατο και την Ταφή της Παναγίας, αλλά και την Ανάσταση και την μετάστασή της στους Ουρανούς. Για την Κοίμηση της Θεοτόκου, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αναφορές στην Καινή Διαθήκη από τους τέσσερεις Ευαγγελιστές. Όμως σημαντικές ιστορικές προσωπικότητες των γραμμάτων και των Γραφών, όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, αναφέρεται στην σεπτή Κοίμηση της Μεγαλόχαρης.
Επίσης από την Εκκλησιαστική υμνολογία και μερικά κείμενα που σώζονται, η αρχαία και αληθέστατη παράδοση, αναφέρει τα έξεις.
Σύμφωνα με τα Γραφόμενα, η Παναγία όταν επρόκειτο να Κοιμηθεί, κάλεσε όλους τους Αποστόλους. Γι’ αυτό και το τροπάριο λέγει. ‘Απόστολοι εκ περάτων συναθροισθέντες ενθάδε. Γεσθημανή το χωρίον κηδέψατε μου το σώμα….’ Δηλ.
‘Απόστολοι από όλα τα πέρατα, συναθροισθείτε εδώ, στο χωριό Γεσθημανή και κηδέψατε το Σώμα μου και Συ Υιέ μου, παράλαβε το Πνεύμα μου.’
Σύμφωνα λοιπόν με την Εκκλησιαστική παράδοση, η Παναγία τρεις μέρες πριν νήστευε και προσευχήθηκε στο Όρος των Ελαιών, όπως έκανε και ο Ιησούς Χριστός ο Μονογενής Υιός Της. Έπειτα μοίρασε όλα τα υπάρχοντα της, σε δυο χήρες γειτόνισσές της. Οι Απόστολοι που τους ζήτησε να έρθουν, έλειπαν όλοι αφού κήρυτταν τον Θείο Λόγο παντού.
Για αυτό μια νεφέλη τους τύλιξε και το σύννεφο τους μετέφερε, κοντά στην Παναγία, πλην του άπιστου Θωμά. Η Κοίμηση της Παναγίας συνέβη στο σπίτι του αγαπημένου Μαθητή του Χριστού και Ευαγγελιστή Ιωάννη του Θεολόγου, στα Ιεροσόλυμα και όχι στην Έφεσο, που πολλοί αναφέρουν και θέλουν να πιστεύουν. Αφού έκλεισε τα Άγια Μάτια της η Παναγία, οι Απόστολοι την μετέφεραν στον κήπο της Γεσθημανής. Κατά την μεταφορά του Ιερού Σκηνώματος της Παναγίας, φανατικοί Ιουδαίοι αποπειράθηκαν να το ανατρέψουν αλλά όλοι τυφλώθηκαν. Ο ένας που κατάφερε να ακουμπήσει το Άγιο λείψανο της Μεγαλόχαρης, αόρατη πύρινη ρομφαία, του έκοψε τα βέβηλα χέρια του. Αφού η Σεπτή Σορός της Παναγιάς, ετάφη και σφραγίστηκε ο λαξευτός Τάφος της, ωστόσο ο Απόστολος Θωμάς, άργησε και δεν πρόλαβε την ταφή. Όταν ήλθε, σε τρεις ημέρες μετά, ζήτησε να δει το Άγιο Σώμα, της Μητέρας του Χριστού. Ανοίγοντας τον Τάφο εξεπλάγησαν όλοι, αφού βρήκαν μόνο τα εντάφια ρούχα της και την η Αγία Ζώνη της Παναγιάς, που σήμερα βρίσκεται, στο Άγιο Όρος, υπήρχε εκεί, ενώ Εκείνη είχε μετοικήσει στα Ουράνια. Πάνω στον Πανάγιο τάφο της Παναγίας στα Ιεροσόλυμα η Αγία Ελένη έκτισε μεγαλόπρεπη ναό που χρηματοδότησε ο γιος της ο Μέγας Κωνσταντίνος. Όμως καταστράφηκε και ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας ο Μαρκιανός μαζί με τη δεύτερη σύζυγο του την Πουλχερία, από το 450 ως και το 457 μ. Χ. τον ξανάχτισαν στο ίδιο μέρος όπου υπάρχει μέχρι και σήμερα.
Για την ιστορία, να πούμε ότι η Ορθόδοξος Γραφή, είναι η πιο σωστή που φέρει την Παναγία, να τελειώνει τον επίγειο βίο της, στην περιοχή Γεσθημανή.
Σύμφωνα πάλι, με τις δοξασίες των Καθολικών, η Παναγία ακολούθησε τον αγαπημένο μαθητή του Χριστού, Ιωάννη που την φρόντιζε μέχρι την Έφεσο. Εκεί πιστεύουν, ότι βρίσκεται το Σπίτι και ο Τάφος της. Αυτό όμως δεν αποδείχθηκε, γιατί μπορεί η Παναγία, ευρισκομένη σε βαθύ γήρας, να μην μπόρεσε να ακολουθήσει τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, μέχρι την Έφεσο.
Έπειτα, ίσως να βρήκε τρόπο και επέστρεψε και πάλι, στους Αγίους Τόπους. Υπάρχει άλλη μια Χριστιανική Παράδοση, που φέρει την Παναγία να έφτασε και μέχρι το Άγιο Όρος και έφτιαξε το Περιβόλι της Παναγιάς. Από τότε λέγεται πως δεν επιτρέπεται η γυναικεία παρουσία, στο Άγιο Όρος. Τις απογευματινές ώρες τον Δεκαπενταύγουστο ψάλλονται εναλλάξ στις Εκκλησιές ο Μέγας και ο Μικρός Παρακλητικός Κανόνας, οι λεγόμενες Παρακλήσεις της Παναγιάς. Στην Χριστιανική Ορθόδοξη χώρα μας, η Κοίμηση της Παναγίας γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα.
Σε πολλά νησιά του Αιγαίου όπως στην Τήνο στην Μεγαλόχαρη, στην Πάτμο στην Παναγία την Θεοτόκο, στην Πάρο στην Εκατονταπυλιανή και στην Κέφαλο της Κω, στην Παναγιά τη Στυλλωτή, στολίζουν και περιφέρουν Επιτάφιο της Παναγίας.
Στη Νίσυρο στην Παναγιά τη Σπηλιανή, φτιάχνουν τα τριήμερα κόλλυβα της Παναγιάς. Πάρα πολλές Εκκλησίες και Εξωκλήσια είναι αφιερωμένα στη Χάρη της.
Κάθε χρόνο οι πιστοί ευλαβικά και σε κλίμα κατάνυξης, προσέρχονται για το Ιερό προσκύνημα της Παναγιάς του Δεκαπενταύγουστου. ‘Άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την Σεπτή’….
Επίσης, έξω από τις Εορτάζουσες Εκκλησίες στον προαύλιο χώρο, οργανώνονται πλούσιες τράπεζες και παραδοσιακά πανηγύρια, για το Πάσχα του καλοκαιριού.
Καλό και Ευλογημένο Δεκαπενταύγουστο. Χρόνια Πολλά.
Ξανθιππη Αγρελλη
