Στην προσπάθεια για την στροφή της Κω προς ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, η διαχείριση των υδάτων αποτελεί ένα ιδιαίτερα κεντρικό ζήτημα, δεδομένης και της αυξανόμενης πίεσης στους υδροφορείς της Κω από τουριστικές και άλλες δραστηριότητες.
Γι’ αυτό το λόγο, το κίνημα πολιτών «ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΩΣ», επικοινώνησε με την Δρ. Αικατερίνη Μάζη, Υδρογεωλόγο στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η οποία μας βοήθησε με μια επιστημονική ανάλυση της κατάστασης, προτείνοντας λύσεις για μια ενιαία και μακροπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης των υδατικών πόρων του νησιού.
Διαβάστε τις απαντήσεις που μας έδωσε σε μια σειρά από κρίσιμα, για το νησί, θέματα:
«Υπό τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στο κεντρικό και νότιο Αιγαίο, το νερό είναι συχνά ο περιοριστικός πόρος για την ανάπτυξη, της οποίας οι οικονομικές δραστηριότητες είναι κατά κανόνα ανταγωνιστικές μεταξύ τους στη χρήση του (οικιακή ύδρευση, τουρισμός, άρδευση, βιομηχανία) και με απαιτήσεις ανελαστικές και χρονικά μεταβαλλόμενες. Αυτό ισχύει και για την Κω, και μάλιστα ιδιαίτερα, καθώς οι συνεχώς αυξανόμενες τουριστικές αφίξεις στο νησί ασκούν μεγάλη πίεση στα υδατικά διαθέσιμα του νησιού, ενώ παράλληλα η αδειοδότηση για την ανάπτυξη μεγάλων νέων τουριστικών μονάδων συνεχίζεται!
Η ικανοποίηση της ζήτησης σε νερό στην Κω καλύπτεται με την άντληση υδάτων από υπόγειους υδροφορείς (υπόγεια ύδατα), από πηγές, καθώς και από υποδομές συγκέντρωσης και αποθήκευσης επιφανειακών υδάτων (λιμνοδεξαμενές). Τόσο οι υφιστάμενες λιμνοδεξαμενές όσο και το δίκτυο υδροδότησης παρουσιάζουν προβλήματα λόγω της ανεπαρκούς συντήρησής τους, με αποτέλεσμα οι πρώτες να υπολειτουργούν και το δεύτερο να παρουσιάζει σημαντικές απώλειες. Επίσης, φαίνεται ότι, εκτός από τις γεωτρήσεις που λειτουργεί η ΔΕΥΑΚ, υπάρχουν και άλλες οι οποίες πιθανόν κατασκευάστηκαν χωρίς άδεια και αντλούνται ανεξέλεγκτα».
Υφάλμυρο νερό στις γεωτρήσεις των αγροτών
«Η αύξηση της αλατότητας των εδαφών, που έχει εντοπισθεί από αγρότες της Κω, αποτελεί ένδειξη άντλησης υφάλμυρου ύδατος από τον υδροφορέα, το οποίο χρησιμοποιείται στη συνέχεια για άρδευση.
Με απλά λόγια, λόγω των εντατικών αντλήσεων, η ισορροπία μεταξύ θαλάσσιου και γλυκού ύδατος στον πορώδη παράκτιο υδροφορέα έχει διαταραχθεί: η ποσότητα του γλυκού νερού έχει μειωθεί και η θάλασσα διεισδύει στον υδροφορέα σε μεγαλύτερη απόσταση από την ακτή από την αρχική, φτάνοντας στις γεωτρήσεις. Με συνεχιζόμενες υπεραντλήσεις, το αλμυρό μέτωπο θα συνεχίσει να κινείται προς την ξηρά, η αλατότητα στις γεωτρήσεις συνεχώς θα αυξάνεται, ώσπου το αντλούμενο νερό να μην είναι πια κατάλληλο, π.χ. για άρδευση.
Η συνεχής ανάπτυξη νέων γεωτρήσεων με μοναδικό σκοπό την κάλυψη της ζήτησης σε νερό, με ή χωρίς άδεια, αλλά σίγουρα χωρίς μελέτη για τα «ασφαλή» επίπεδα άντλησής τους, εξαντλεί για όλους τον υπόγειο υδροφορέα, αφού αυτός είναι ενιαίος, και αυξάνει την πιθανότητα μεγαλύτερης υφαλμύρινσής του και της συνακόλουθης απώλειάς του ως πηγή γλυκού ύδατος».
Λιμνοδεξαμενές αντί για μεγάλα φράγματα
«Για την ενίσχυση του υδατικού δυναμικού της Κω έχει προκριθεί η κατασκευή ενός αρκετά μεγάλου φράγματος, ενώ η κατασκευή νέων λιμνοδεξαμενών θα μπορούσε να δώσει λύση στο πρόβλημα της υδροδότησης με λιγότερο επεμβατικό τρόπο.
Σε γενικές γραμμές, τα μεγάλα φράγματα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα τοπικά οικο-συστήματα, καθώς εγκαθίστανται στις φυσικές κοίτες των ποταμών, μεταβάλλοντας οριστικά τη ροή τους, επηρεάζοντας έτσι τα ενδιαιτήματα και τους οργανισμούς, η κατασκευή τους είναι χρονοβόρα και δαπανηρή, ο δε χρόνος πλήρωσής τους (σε περιοχές με τα κλιματικά χαρακτηριστικά της Κω) μεγάλος και φέρουν μεγαλύτερο ρίσκο σε περίπτωση αστοχίας.
Οι μικρές μονάδες αποθήκευσης επιφανειακών υδάτων (Λιμνοδεξαμενές - Παράδειγμα Πάρου) επεμβαίνουν λιγότερο και προσαρμόζονται καλύτερα στο τοπικό περιβάλλον ενός νησιού, όπου η κλίμακα είναι περιοριστικός παράγοντας, μπορούν δε να είναι καλύτερα κατανεμημένες γεωγραφικά (εγγύτερα στην κατανάλωση: γεωργία, τουρισμός), πιο εύκολα διαχειρίσιμες, πιο οικονομικές στην κατασκευή τους και μπορούν να κατασκευαστούν σε συντομότερο χρονικό διάστημα, επιτρέποντας πιο άμεσες λύσεις για την κάλυψη αναγκών σε νερό».
Τα μειονεκτήματα της αφαλάτωσης
«Η ολοένα και περισσότερο προωθούμενη «βιώσιμη» εναλλακτική για την επίλυση του υδατικού προβλήματος στα νησιά μέσω της κατασκευής μονάδων αφαλάτωσης θαλάσσιου ύδατος παρουσιάζει σημαντικά μειονεκτήματα:
- Η παραγωγή του νερούείναι ιδιαίτερα δαπανηρή λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους για τη λειτουργία των μονάδων και της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης που προκαλούν (αν χρησιμοποιούνται ορυκτά καύσιμα), ενώ,
- Όσο πιο μικρό είναι το μέγεθος της εγκατάστασης αφαλάτωσης τόσο υψηλότερο το μοναδιαίο κόστος της παραγωγής γλυκού νερού, το οποίο, αν κοστολογηθεί όπως πρέπει για να είναι βιώσιμη η μονάδα αφαλάτωσης, θα είναι σαφώς μεγαλύτερου κόστους για τον καταναλωτή από το σημερινό, ενώ από περιβαλλοντικής άποψης ηαπόρριψη της παραγόμενης άλμης (πυκνό αλατούχο νερό) στη θάλασσα μπορεί να είναι βλαπτική για τα θαλάσσια οικοσυστήματα».
Μια πρόταση για την Κω
«Μια ολοκληρωμένη περαιτέρω ανάπτυξη του υδατικού δυναμικού, σε επίπεδο νησιού, μπορεί να περιλαμβάνει την αξιοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών για την ενίσχυση του διαθέσιμου γλυκού ύδατος, όπως π.χ.:
- Αφαλάτωση υφάλμυρου ύδατος αντί θαλασσινού.
- Επαναχρησιμοποίηση κατάλληλα επεξεργασμένων (τριτοβάθμια) λυμάτων, τόσο για την επαναφόρτιση του παράκτιου υδροφορέα και πιθανή αντιστροφή της υφαλμύρινσής του, ή το σταμάτημα της με τη δημιουργία υδραυλικού φράγματος έναντι του θαλάσσιου νερού, όσο και για άλλες χρήσεις, όπως γεωργική άρδευση (Παράδειγμα Λέσβου) , άρδευση «γκαζόν» ξενοδοχείων, λάτρα δημοσίων χώρων κλπ .
Σημαντική η ενιαία διαχείριση των υδατικών πόρων της Κω σε τοπικό επίπεδο
«Ένα νησί όπως η Κως πρέπει να θεωρηθεί ως ενιαία και αυτόνομη
υδρολογική ενότητα και, ως εκ τούτου, οι υδατικοί της πόροι να τύχουν ενιαίας διαχείρισης.
Βέβαια,για να γίνει σωστή διαχείριση των υδατικών πόρων μιας περιοχής/νησιού πρέπει να προϋπάρχουν συστηματικές και αξιόπιστες μετρήσεις της ποσότητας (και της ποιότητας) και της διακύμανσης των πόρων αυτών, καθώς και η καταγραφή των υφιστάμενων απολήψεων, χρήσεων και αναγκών, όπως και αυτών που σχεδιάζεται να ικανοποιηθούν.
Σε μια εποχή που επιδιώκεται η Βιώσιμη Πράσινη Ανάπτυξη ως προϋπόθεση για την μεγιστοποίηση του κοινωνικού, περιβαλλοντικού και οικονομικού οφέλους/προόδου του συνόλου, κάθε πρόταση βιώσιμης ανάπτυξης πρέπει να περιλαμβάνει την ολοκληρωμένη, σε επίπεδο νησιού της Κω, διαχείριση των υδατικών πόρων.
Προτείνεται η σύσταση ενός Ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Υδάτων της Κω με τη σύμπραξη του Δήμου, της ΔΕΥΑΚ, της τοπικής κοινωνίας και των οικονομικά δραστηριοποιούμενων σ’ αυτήν.
Ο ενιαίος αυτός φορέας διαχείρισης υδάτων θα πρέπει να έχει την αρμοδιότητα εκ του νόμου, τους οικονομικούς πόρους και την επιστημονική, τεχνική και διοικητική ικανότητα για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του έργου της ενιαίας διαχείρισης των υδατικών πόρων της Κω.
Επειδή θα εκπορεύεται από την Κω, οι αποφάσεις του Φορέα θα είναι συμβατές με τα συμφέροντα των νησιωτών και θα προωθούν τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου συστήματος αξιοποίησης και ανάπτυξης των υδατικών πόρων, σχεδιάζοντας για το μέλλον με βλέμμα στη διαφαινόμενη κλιματική μεταβολή και στις αυξανόμενες ανθρώπινες ανάγκες».
https://sustainablekos.gr/
