Πρωτοβουλία για τη διασφάλιση της δημόσιας διαχείρισης του νερού με τη συμμετοχή συνδικαλιστικών, κοινωνικών και οικολογικών φορέων
«Κυρίες και κύριοι σύνεδροι,
Το συνέδριο της ΚΕΔΕ συμπίπτει με τη νέα απειλή της ιδιωτικοποίησης του νερού «από την πίσω πόρτα» που επιχειρεί η κυβέρνηση με την σχεδιαζόμενη κατάργηση-συγχώνευση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης – Αποχέτευσης και την επέκταση των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ που είναι ήδη Α.Ε. εισηγμένες στο Χρηματιστήριο.
Το προηγούμενο διάστημα οι αντιστάσεις κινημάτων πολιτών, φορέων, συνδικαλιστικών οργανώσεων, σωματείων εργαζομένων ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ και Δημοτικών Συμβουλίων, κατόρθωσαν με τους αγώνες τους και μέσα από προσφυγές στο ΣτΕ:
• την επιστροφή των μετοχών της ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο στο ελληνικό δημόσιο (αποφάσεις του ΣτΕ 190 και 191/2022)
• την ανατροπή της ΚΥΑ που άνοιγε τον δρόμο για τιμολόγηση του νερού με κριτήρια αγοράς (απόφαση του ΣτΕ 92/2022)
• την αποτροπή του ΣΔΙΤ για την παράδοση της διαχείρισης του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος της ΕΥΔΑΠ σε ιδιώτες (απόφαση 1886/2022 ΣτΕ)
Ωστόσο το 2024:
• επιχειρείται η δημιουργία «Αγοράς νερού» όπως έγινε και με το ρεύμα, μέσω της επέκτασης της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ),
• ανακοινώθηκαν τρία μέτρα στις 12/9: αύξηση στα τιμολόγια του νερού με νέα ΚΥΑ, παρόμοια με αυτή που ακύρωσε το ΣτΕ, συγχωνεύσεις των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης-Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) σε εταιρείες ανά νομό και εκπόνηση έργων ιδιωτικής διαχείρισης σε σχέση με την ύδρευση. (Σημ. Επισυνάπτεται Ενημερωτικό Σημείωμα για τη νέα ΚΥΑ τιμολόγησης)
Απέναντι σε αυτές τις κρίσιμες εξελίξεις, οι Δήμοι και η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας, οφείλουν όχι μόνο να δηλώσουν την αντίθεσή τους αλλά και να αποφασίσουν συγκεκριμένα βήματα για:
• την ενημέρωση των πολιτών που σήμερα απολαμβάνουν καθαρό νερό σε προσιτή τιμή στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας
• κινητοποιήσεις σε συνεργασία με την Ένωση των ΔΕΥΑ (ΕΔΕΥΑ)
• προσφυγές για την ακύρωση των σχεδιαζόμενων συγχωνεύσεων
Θεωρούμε ότι είναι κατεπείγουσα και επιτακτική ανάγκη, το συνέδριο της ΚΕΔΕ να λάβει αποφάσεις και να εκδώσει σχετικό ψήφισμα για την απαρέγκλιτη υποστήριξη του δημόσιου χαρακτήρα του νερού και της ενίσχυσης των ΔΕΥΑ ώστε :
• να γίνουν όλες οι απαραίτητες δημόσιες επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των υποδομών, την προστασία του περιβάλλοντος και την εξοικονόμηση νερού
• να εξασφαλιστεί μια δίκαιη τιμολογιακή πολιτική που να βασίζεται σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά κριτήρια προσαρμοσμένα στις ιδιαιτερότητες κάθε υδατικού συστήματος
• να γίνουν άμεσα μαζικές και στοχευμένες προσλήψεις τακτικού προσωπικού για την πλήρη στελέχωση όλων των οργανισμών ύδρευσης-άρδευσης-αποχέτευσης, αντιστρέφοντας την απαξίωση που επιχειρείται μέσω της υποστελέχωσης.
• να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, δίνοντας την απαιτούμενη έμφαση στην διαχείριση του νερού άρδευσης, αλλά και χρηματοδοτώντας από Δημόσιους Πόρους και Πόρους του ΕΣΠΑ δράσεις επαναχρησιμοποίησης του νερού από τις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων, μείωσης των απωλειών νερού μέσω εκσυγχρονισμού και αντικατάστασης των δικτύων, εμπλουτισμού των υπόγειων υδροφορέων και την αντιμετώπιση της υπερκατανάλωσης.
Δήμοι και πολίτες μαζί, να διεκδικήσουμε:
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ – ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΥΑ
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΝΕΡΟΥ- ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΉΣ ΑΡΧΗΣ ΝΕΡΟΥ
ΚΑΘΟΛΙΚΗ, ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΗ, ΠΟΙΟΤΙΚΗ & ΑΣΦΑΛΗ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΔΡΕΥΣΗΣ- ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ- ΑΡΔΕΥΣΗΣ
Πρωτοβουλία για τη διασφάλιση της δημόσιας διαχείρισης του νερού
(με τη συμμετοχή συνδικαλιστικών, κοινωνικών και οικολογικών φορέων)».
Ενημερωτικό Σημείωμα για τη νέα ΚΥΑ τιμολόγησης
υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΓρΓΓΦΠΥ/103755/2994/26.09.2024 Κοινή Υπουργική Απόφαση «Καθορισμός γενικών κανόνων κοστολόγησης και τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος, μέτρα βελτίωσης αυτών. Διαδικασίες και μέθοδος ανάκτησης κόστους των υπηρεσιών ύδατος στις διάφορες χρήσεις του» (ΦΕΚ Β 5438/27.09.2024)
- Το σωματείο εργαζομένων ΕΥΑΘ και πολίτες από τη Θεσσαλονίκη, τη Σύρο και την Τήνο, προσέφυγαν κατά της προηγούμενης υπ’ αριθμ. 135275/2017 ΚΥΑ τιμολόγησης ενώπιον του ΣτΕ. Η ως άνω ΚΥΑ εκδόθηκε κατ’ επίκληση της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ «για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων». Το ΣτΕ (Δ΄ Τμήμα/μείζονα σύνθεση) έκανε δεκτή την αίτηση ακύρωσης με την 2519/2022 απόφαση και ακύρωσε την ως άνω ΚΥΑ κρίνοντας μεταξύ άλλων ότι:
– Η Οδηγία 2000/60/ΕΚ επιβάλλει τη διαχείριση του νερού όχι ως «εμπορικού προϊόντος, αλλά ως κοινωφελούς αγαθού» και επομένως η τιμολόγηση πρέπει να σχεδιάζεται «ως πολιτική παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, με βασικό κριτήριο την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της Οδηγίας» και «με γνώμονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (γεωγραφικά, κλιματολογικά κ.λπ.) και τις ειδικές συνθήκες της κάθε περιοχής (ήτοι, κατ’ αρχήν σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταμού) συνεκτιμωμένων και των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών αποτελεσμάτων της ανάκτησης κόστους». «Μόνη δε η θέσπιση της ρυθμίσεως σχετικά με τον τρόπο υπολογισμού του περιβαλλοντικού κόστους και του κόστους πόρου βάσει των δεδομένων που προκύπτουν από το εκάστοτε ισχύον σχέδιο διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού, καθώς και μεμονωμένες προβλέψεις . . . που ενσωματώνουν και περιβαλλοντικά ή κοινωνικά κριτήρια . . ., δεν αρκούν προκειμένου να θεωρηθεί ότι η συνολική ρύθμιση που θεσπίζεται με την προσβαλλόμενη απόφαση ανταποκρίνεται, κατά τρόπο συστηματικό και συνεκτικό, στις προαναφερθείσες απαιτήσεις της οδηγίας και της εθνικής νομοθεσίας».
- Η ως άνω νέα ΚΥΑ τιμολόγησης διαλαμβάνει παρόμοιο πλαίσιο διατάξεων με την ήδη ακυρωθείσα ΚΥΑ και καταστρατηγεί, κατ’ ουσίαν, όσα ήδη έκρινε το ΣτΕ με την 2519/2022 απόφασή του. Ήτοι, και η νέα ΚΥΑ, αν και εκδίδεται και αυτή κατ’ επίκληση της ως άνω Οδηγίας (αλλά και του νέου ν. 5037/2023 για τη ΡΑΑΕΥ), εν τούτοις αντιμετωπίζει το νερό ως εμπορικό προϊόν και δεν εισάγει κανόνες τιμολόγησης με γνώμονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (γεωγραφικά, κλιματολογικά κ.λπ.) και τις ειδικές συνθήκες της κάθε περιοχής (ήτοι, σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταμού), αλλά αντιμετωπίζει την τιμολόγηση με τον ίδιο τρόπο σε όλη τη Χώρα (με εξαίρεση το περιβαλλοντικό κόστος και το κόστος πόρου).
- Ένα άλλο ζήτημα, που θίχτηκε με την αίτηση ακύρωσης στην προηγούμενη ΚΥΑ τιμολόγησης, ήταν η αναμενόμενη σημαντική (έστω σταδιακά) αύξηση (και) των τιμολογίων στο πόσιμο νερό, ήτοι σε ένα (υποτίθεται) μη εμπορικό προϊόν, απολύτως αναγκαίο για την επιβίωση του ανθρώπου. Η ως άνω απόφαση του ΣτΕ δεν ασχολήθηκε ευθέως με το ζήτημα αυτό, δεδομένου ότι ακύρωσε την ΚΥΑ για τον ως άνω λόγο.
Εν προκειμένω, η νέα ΚΥΑ, όσον αφορά στην αναμενόμενη αύξηση των τιμολογίων, είναι ακόμα χειρότερη από την προηγούμενη. Ενδεικτικώς σημειώνεται ότι:
– η νέα ΚΥΑ, στο χρηματοοικονομικό κόστος, συμπεριλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την «εύλογη απόδοση επί των απασχολούμενων κεφαλαίων», η οποία προσδιορίζεται με έναν δυσνόητο μαθηματικό τύπο (βλ. άρθρο 4 και Παράρτημα ΙΙ της απόφασης).
– ορίζει μεν ότι, εντός της πενταετίας, η αύξηση των τιμολογίων δεν μπορεί να υπερβαίνει τη μέση ετήσια μεταβολή του εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, πλην όμως αφενός ορίζει και εξαίρεση από τον κανόνα αυτόν και αφετέρου δεν διευκρινίζεται η αύξηση που μπορεί άπαξ να επιβληθεί στην πρώτη εφαρμογή της κάθε πενταετίας (βλ. άρθρο 7 παρ. 5).
– ορίζει ότι «το σταθερό τέλος προσδιορίζεται με τρόπο ώστε να ανακτώνται οι εύλογες και αποδοτικές δαπάνες λειτουργίας που είναι αναγκαίες για την αδιάλειπτη παροχή ύδατος για χρήση ύδρευσης», κάτι που προφανώς θα οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του πάγιου τέλους.
– η προηγούμενη ΚΥΑ όριζε ότι η πρώτη κλίμακα «παρέχεται σε οικονομικά προσιτή τιμή που μπορεί να προσεγγίζει τη μηδενική» (άρθρο 9 παρ. 5.1.), ενώ η νέα ΚΥΑ ορίζει απλώς ότι «παρέχεται σε οικονομικά προσιτή τιμή» κάτι που καταδεικνύει ότι σκοπίμως διέγραψαν την προσέγγιση προς μηδενική, ώστε να μην είναι ιδιαίτερα χαμηλή η τιμή της πρώτης κλίμακας, που αντιστοιχεί και στην κατά κυριολεξία επιβίωση του ανθρώπου (βλ. άρθρο 10 παρ. 5).
- Εν κατακλείδι, λαμβάνοντας υπ’ όψιν το σύνολο των αποφάσεων του ΣτΕ για τον χαρακτήρα του νερού «ως φυσικού αγαθού απαραίτητου για την επιβίωση του ανθρώπου» και των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης ως «δημόσιας υπηρεσίας ζωτικής σημασίας» (βλ. ΟλΣτΕ 1906/2014, ΟλΣτΕ 190, 191/2022, ΣτΕ επτ. 1886/2022 και ΣτΕ επτ. 2519/2022), η νέα ΚΥΑ, όπως και ο ν. 5037/2023 για την υπαγωγή στη ΡΑΑΕΥ των φορέων ύδρευσης και αποχέτευσης, κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση, ήτοι αντιμετωπίζουν το νερό ως ένα εμπορικό προϊόν, κάτι που αναμένεται, σταδιακά τουλάχιστον (όπως έγινε και με το ηλεκτρικό ρεύμα), να επιφέρει σημαντικές αυξήσεις στα τιμολόγια, ενώ, επίσης, δημιουργείται και αβεβαιότητα (όταν η παροχή πόσιμου νερού δεν αντιμετωπίζεται ως δημόσια υπηρεσία ζωτικής σημασίας αλλά, και αυτή, ως ευκαιρία για κέρδη) για τη συνέχιση παροχής ποιοτικού και επαρκούς πόσιμου νερού στους πολίτες.
Πρωτοβουλία για τη Διασφάλιση της Δημόσιας Διαχείρισης του Νερού
