Προς: Δήμαρχο Κω, Δημοτικό Συμβούλιο, Δημοτικές παρατάξεις και ανεξάρτητους Δημοτικούς Συμβούλους
Θέμα: Συλλογικό αίτημα εν αναμονή της διαβούλευσης για το Τοπικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό - ΤΠΣ
Εισαγωγή
Με γνώμονα την μακροπρόθεσμη ευημερία και ανθεκτικότητα του νησιού, οι υπογράφουσες συλλογικότητες, δράσεις και φορείς που δραστηριοποιούνται στην προστασία του περιβάλλοντος, της φυσιογνωμίας και της τοπικής κοινωνίας της Κω, παρακολουθούμε με μεγάλη ανησυχία την εξέλιξη του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ).
Η πρώτη φάση της μελέτης για το ΤΠΣ όπως δημοσιεύθηκε στον τοπικό τύπο [1], φαίνεται να αποτυπώνει ως βασικό συμπέρασμα ότι η Κως έχει περιθώρια περαιτέρω δόμησης, με το σενάριο έντονης παρέμβασης να έχει λάβει πολύ μεγάλη βαθμολογία.
Βάσει των δημοσιευμένων αποτελεσμάτων, ο σχεδιασμός προδιαγράφει μια στρατηγική κατεύθυνση που εντείνει τις σημερινές πιέσεις, υπονομεύει τη βιωσιμότητα του νησιού και αγνοεί την ανάγκη προστασίας της φυσιογνωμίας και της νησιωτικής του ταυτότητας.
Μιας ταυτότητας που έχει ήδη απαξιωθεί από χρόνια άναρχης ανάπτυξης και κινδυνεύει πλέον με μη αναστρέψιμη αλλοίωση.
Σύμφωνα με τα δημοσιευμένα αποτελέσματα της μελέτης για το ΤΠΣ, ο δείκτης ανεκτού πληθυσμού επισκεπτών για το σύνολο του νησιού τοποθετείται από τους μελετητές στο 1,8 με όριο το 2. Αυτό σημαίνει ότι η Κως, βρίσκεται τυπικά στο όριο κορεσμού, ενώ
ουσιαστικά είναι θέμα χρόνου να το ξεπεράσει, αν λάβουμε υπόψη τις χιλιάδες νέες ξενοδοχειακές κλίνες που έχουν ήδη αδειοδοτηθεί. Τα νούμερα είναι αμείλικτα:
Με 37.000 κατοίκους και ~2 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως, η Κως συγκαταλέγεται ήδη στα πλέον επιβαρυμένα τουριστικά νησιά της χώρας [2, 3]. Τα τελευταία 15 χρόνια οι ξενοδοχειακές κλίνες αυξήθηκαν κατά 43% (από 40.240 το 2009 σε 57.463 το 2023), ενώ οι πεντάστερες
αυξήθηκαν κατά 352% (πηγή: ΞΕΕ - grhotels.gr/). Σύμφωνα με έρευνά μας προ λίγων μηνών, είχαν αδειοδοτηθεί ή βρισκόντουσαν σε διαδικασία αδειοδότησης περίπου 3.500 νέες κλίνες, με τον συνολικό αριθμό να ξεπερνά τις 5.000 αν συμπεριληφθούν και όσες έχουν ανακοινωθεί αλλά δεν έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες αδειοδότησης. (πηγή: ΔΙΑΥΓΕΙΑ και Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο) [4].
Αν την κάναμε την έρευνα σήμερα είναι πολύ πιθανό να είχαμε ακόμη μεγαλύτερα νούμερα.
Παράλληλα, η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης συχνά περιορίζεται σε τυπική συμμόρφωση, χωρίς ουσιαστική εκτίμηση των σωρευτικών επιπτώσεων και χωρίς αποτελεσματικούς ελέγχους, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο επισφαλή τη συνεχιζόμενη πορεία υπερδόμησης.
Με αφορμή τα βασικά σημεία της μελέτης ΤΠΣ όπως έχουν δημοσιευτεί [1], σημειώνουμε:
● Η μελέτη χαρακτηρίζει «υπερκορεσμένη» τη Δ.Ε. Ηρακλειδών, αλλά με περιθώριο δόμησης τις Δ.Ε. Δικαίου και Κω. Για ένα νησιωτικό, πεπερασμένο σύστημα, αυτή η αποσπασματική θεώρηση είναι επιστημονικά και πρακτικά εσφαλμένη, καθώς η πίεση στους φυσικούς πόρους σε μια περιοχή μεταφέρεται σε όλο το νησί.
● Με δεδομένο ότι η συνέχιση της δόμησης - ήδη αδειοδοτημένης και μελλοντικής - θα οδηγήσει άμεσα και με βεβαιότητα σε υπερκορεσμό (του οποίου ήδη βιώνουμε τις συνέπειες!), τίθεται εύλογο ερώτημα: έχει προβλεφθεί από τη μελέτη κάποιο σαφές πλαίσιο ελέγχου ή αναστολής νέων παρεμβάσεων όταν, βάσει των δεικτών, το νησί καταστεί συνολικά υπερκορεσμένο; Έχουν, επιπλέον, πραγματοποιηθεί προβολές των σεναρίων στο άμεσο μέλλον, λαμβάνοντας υπόψη την δυναμική του τρέχοντα δείκτη 1,8 (με όριο το 2);
● Σε σχέση με τις περιοχές που κατατάσσονται από τα δημοσιευμένα στοιχεία ως «υπερκορεσμένες», όπως το Μαστιχάρι, η Αντιμάχεια, η Καρδάμαινα, η Κέφαλος της Δ.Ε. Ηρακλειδών, περιοχές που ήδη δέχονται πολύ έντονες πιέσεις, έχει προβλεφθεί στο ΤΠΣ κάποιο σχέδιο αποφόρτισης και σταδιακής αποκατάστασης; Ή η «υπερκορεσμένη» πραγματικότητα θα αντιμετωπιστεί ως δεδομένη, χωρίς καμία πρόβλεψη για ανακοπή ή αναστροφή της κατάστασης;
● Με βάση τα στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί, δεν αποσαφηνίζεται αν υπάρχει μέριμνα για την προστασία των αγροτικών εκτάσεων της Δ.Ε. Δικαίου (δείκτης 1,6), όπου δραστηριοποιείται μεγάλο μέρος των αγροτών του νησιού και οι οποίοι ήδη δέχονται σημαντικές πιέσεις, τόσο χωροταξικά όσο και λόγω της υπεράντλησης των υδάτων.
● Η περαιτέρω δόμηση που προκρίνουν οι μελετητές/τριες του ΤΠΣ οδηγεί πρακτικά μονομερώς στην ανάπτυξη της τουριστικής δραστηριότητας, με ωφέλεια περιορισμένη για τον μόνιμο πληθυσμό και δυσανάλογες πιέσεις στους φυσικούς πόρους και τις υποδομές.
● Η επιλογή σεναρίων που οδηγούν σε νέα δόμηση βασίζεται σε υποδομές (ύδρευση, ενέργεια, αποχέτευση, διαχείριση απορριμμάτων, υγειονομική περίθαλψη) που ήδη είναι ανεπαρκείς.
Η βέβαιη επέκτασή τους, πέρα από το υψηλό οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος, δεν αποτελεί πρόληψη ούτε βιώσιμη λύση [5], καθώς η ρίζα του προβλήματος παραμένει η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας του νησιού. Ενδεικτικά:
▪ Το δίκτυο ύδρευσης και άρδευσης είναι ήδη στα όριά του, λόγω παλαιότητας, απωλειών και έλλειψης ή κακοσυντήρησης έργων συλλογής βρόχινου νερού, με την ΔΕΥΑΚ να ανακοινώνει δημοσίως το πρόβλημα [6].
▪ Ανεξέλεγκτες από κάθε άποψη (άδεια, μέτρηση κατανάλωσης και ποιότητας νερού, βάθος κτλ), είναι οι ιδιωτικές γεωτρήσεις, ένα από τα σοβαρότερα ζητήματα που σχετίζονται με την έλλειψη νερού και το οποίο πλέον αναδεικνύει και η ‘Εγκύκλιος του Αρείου Πάγου για τις παράνομες γεωτρήσεις και την αλόγιστη χρήση νερού’ [7].
Η υφαλμύρωση δε που παρατηρείται σε γεωτρήσεις όπου έγιναν μετρήσεις από μέλη του Αγροτικού Συλλόγου της Κω, υποβαθμίζει την ποιότητα του νερού άρδευσης, αλλά και συνολικά του εδάφους και των υπόγειων υδάτων.
▪ Ο ΧΥΤΑ βρίσκεται ακόμα υπό κατασκευή, η χωρητικότητα του οποίου πιθανόν να ξεπεραστεί με τη συνεχιζόμενη τουριστική ανάπτυξη. Να ληφθεί υπόψη η εγκατάλειψη και επικινδυνότητα του λειτουργούντα έως σήμερα ‘ΧΥΤΑ’, με άγνωστο το μέγεθος μόλυνσης εδαφών και υδροφόρου ορίζοντα και τους υγειονομικούς κινδύνους που αυτό συνεπάγεται.
▪ Εξακολουθούν και υφίστανται παράνομες χωματερές που μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα με υγειονομικούς κινδύνους, ενώ έχει διατυπωθεί πολλάκις η υποστελέχωση της Υπηρεσίας Καθαριότητας και η αδυναμία της να ανταποκριθεί στο πρόβλημα της ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων και λυμάτων.
▪ Η υποστελέχωση του νοσοκομείου και η διαχρονικά αναδειχθήσα αδυναμία παροχής υγειονομικής κάλυψης, σε ένα νησί που φτάνει να έχει ημερησίως ~150.000 ανθρώπους αποδεικνύει την αδυναμία ασφαλούς παροχής ακόμα και των βασικότερων υπηρεσιών.
● Η στρατηγική «μεγέθυνσης» μέσω νέων τουριστικών κλινών ενισχύει αναπόφευκτα την αυξανόμενη ζήτηση νερού και επιτείνει τους κινδύνους:
▪ υπεράντλησης και εξάντλησης των υδατικών πόρων,
▪ διάβρωσης και ερημοποίησης εδαφών,
▪ μείωσης της ικανότητας του εδάφους να συγκρατεί νερό,
▪ στην αγροτική παραγωγικότητα και την κτηνοτροφία,
▪ υποβάθμισης ακτών και τοπίου,
▪ υγειονομικής φύσης.
Πεποίθησή μας, βάσει όλων των σύγχρονων επιστημονικών μελετών, είναι ότι έργα «αντιμετώπισης» όπως τα μεγάλα φράγματα, οι αφαλατώσεις, και νέες γεωτρήσεις [8], δεν αποτελούν βιώσιμη πρόληψη και δεν λύνουν το πρόβλημα που κλιμακώνεται διαρκώς :
όσο συνεχίζεται η δόμηση μεγάλων τουριστικών μονάδων με υψηλές καταναλώσεις νερού, η φέρουσα ικανότητα του νησιού που αφορά στην επάρκεια νερού θα ξεπερνιέται διαρκώς.
● Πρόσθετες κοινωνικές και περιβαλλοντικές πιέσεις: Η συνεχιζόμενη δόμηση και η υπερσυγκέντρωση τουριστικών δραστηριοτήτων επιβαρύνουν όχι μόνο την επάρκεια των φυσικών πόρων και των υποδομών αλλά και την καθημερινότητα των μόνιμων κατοίκων
και το φυσικό περιβάλλον:
▪ Κυκλοφοριακή συμφόρηση και έλλειψη χώρων στάθμευσης.
▪ Περιορισμένη πρόσβαση σε παραλίες και δημόσιους χώρους.
▪ Ρύπανση και υποβάθμιση των θαλάσσιων και χερσαίων οικοσυστημάτων (συσσώρευση πλαστικών, απορριμμάτων και λυμάτων).
Καταληκτικό αίτημα
Δεδομένων όλων το προαναφερθέντων, ζητάμε από το Δημοτικό Συμβούλιο Κω να καταθέσει εναλλακτική πρόταση στη δεύτερη φάση της διαβούλευσης, με κατεύθυνση μηδενικής παρέμβασης για νέα μαζική δόμηση, και μόνο ήπιες παρεμβάσεις που:
● δεν θα αφορούν νέες ξενοδοχειακές μονάδες μαζικού τουρισμού,
● θα ενισχύουν εναλλακτικές μορφές τουρισμού που αξιοποιούν με σεβασμό τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιού, όπως η ανάδειξη και ορθή διαχείριση των ιαματικών πηγών, η ανάπτυξη θεματικών μορφών τουρισμού (π.χ. αναρριχητικός, για τον οποίο η Κως ήδη
αναγνωρίζεται ως προορισμός υψηλής αξίας στον διεθνή αναρριχητικό κόσμο, γαστρονομικός, αγροτουριστικός, πεζοπορικός), καθώς και η διατήρηση της φυσιογνωμίας των οικισμών και των τοπίων,
● θα λαμβάνουν υπόψη τα αντικειμενικά προβλήματα που ήδη εμφανίζονται και θα ενταθούν με τις χιλιάδες κλίνες που έχουν ήδη αδειοδοτηθεί,
● θα βασίζονται σε πραγματικά, διαφανώς τεκμηριωμένα και επικαιροποιημένα δεδομένα φέρουσας ικανότητας*,
● θα σέβονται όλες τις κοινωνικές ομάδες του νησιού και τη βαθιά ανησυχία τους για το μέλλον του, είτε αφορά την οικονομία, είτε τη φυσιογνωμία, το οικοσύστημα ή τις συνθήκες διαβίωσης των μόνιμων πολιτών και των επισκεπτών.
Το Δημοτικό Συμβούλιο Κω οφείλει να τοποθετηθεί δημόσια και τεκμηριωμένα απέναντι στα σενάρια που παρουσιάζουν οι μελετητές.
Η επιλογή της «αδράνειας» ή της αποφυγής τοποθέτησης δεν αποτελεί κοινωνικά δίκαιη ή συμφέρουσα στάση για τους πολίτες της Κω και τη βιωσιμότητα συνολικά του νησιού. Αντιθέτως, απαιτείται δράση και τόλμη, με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τόπου.
Η Κως και οι πολίτες της δεν αντέχουν άλλο σχεδιασμό που αντιμετωπίζει τη δόμηση ως κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα όρια αντοχής του νησιού.
* Να σημειωθεί ότι τα σενάρια θα έπρεπε να έχουν λάβει υπόψη τη Μελέτη Φέρουσας Ικανότητας που δεν πραγματοποιήθηκε ενώ είχε ήδη ανακοινωθεί στην πρώτη παρουσίαση των μελετητών/τριών για το ΤΠΣ στο Δημοτικό Συμβούλιο, είχε προταθεί από τον αξιότιμο
Δήμαρχο ως απαραίτητη για μια αναλυτική και εστιασμένη στην Κω μελέτη και είχε γίνει αποδεκτή από την ομάδα έργου του ΤΠΣ ως συμπληρωματική της υποτυπώδους- κατά γενική ομολογία- ΜΦΙ που γίνεται στο πλαίσιο των ΤΠΣ σε όλη τη χώρα.
1. https://www.stathmosnet.gr/koinonia/item/16621-i-kos-exei-perithoria-peraitero-domisis
2. https://www.kathimerini.gr/society/563616601/megales-toyristikes-ependyseis-se-tria-nisia/?fbclid=IwY2xjawMSNNVleHRuA2FlbQIxMQABHuQOdRfJk1vKOi-XtXdx32ilEsgXVe2ZsvinsyvfnmZzdvTjykaPjR q1HJFW_aem_YeykIhc8u9sqtDNdHk-whQ
3. https://www.kathimerini.gr/society/563515147/anastoli-neon-oikodomikon-adeion-zitoyn-oi-katoikoi-stin-ko/?fbclid=IwY2xjawMSNi5leHRuA2FlbQIxMQABHk6PohUuHgrTDclXGD5ZYnVTB1OkqKdYUnEI Q7WWTT1nCtctpJ2u_U1zXO63_aem_yKVGwEvNk2vMFWZ1w5Gmtw
4. https://sustainablekos.gr/chiliades-nees-klines-xenodocheion-stin-ko-ta-epomena-chronia/5. https://sustainablekos.gr/skepseis-kai-mia-protasi-gia-tin-eniaia-diacheirisi-ton-ydatikon-poron-tis-ko/
6. https://vimatisko.gr/katigoria/topika/deya-dimoy-ko-exoyn-eksantlithei-ta-ydatika-a
7. https://www-ertnews-gr.cdn.ampproject.org/v/s/www.ertnews.gr/eidiseis/ellada/egkyklios-tou-areiou-pagou-gia-tis-paranomes-geotriseis-kai-tin-alogisti-xrisi-nerou/?amp=&_gsa=1&_js_v=a9&usqp=mq331AQIUAKwASCAAgM%3D#amp_tf=%CE%91%CF%80%CF%8C%20%251%24s&aoh=1755
2823628046&csi=1&referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com&share=https%3A%2F%2Fwww.ertnews.gr%2Feidiseis%2Fellada%2Fegkyklios-tou-areiou-pagou-gia-tis-paranomes-geotriseis-kai-tin-alogisti-xrisi-nerou%2F
8. https://open.spotify.com/episode/7hcEHjemHJdVwYLHsepE6b?si=1GumGo_XRuSf_e0DQTupjw
Με εκτίμηση:
