Ακουμπισμένο πάνω στην αγκαλιά του βουνού Δίκαιος, σε αυτόν τον πανύψηλο άρχοντα, που όλα τα βλέπει και όλα τα καταγράφει, βρίσκεται το πανέμορφο χωριό Ασφενδιού.
Περπατάω στα χωμάτινα σοκάκια του και συναντώ γύρω μου χαλάσματα, σαν τις χαλασμένες ζωές των κατοίκων της πικρής ξενιτιάς, ενός άλλοτε ζωντανού χωριού. Άλλοι έφυγαν από τη ζωή, άλλοι μετανάστευσαν και ξενιτεύτηκαν πολύ μακριά, οι υπόλοιποι μετακόμισαν στο πεδινό χωριό, στο Ζιπάρι. Η καρδιά μου σφίγγεται, ανάμεσα στην σιωπή και στην ερημία. Μέσα από τα γκρεμισμένα σπίτια, φυτρώνουν με την πρασινάδα, λίγα κυκλάμινα. Μαζί τους φυτρώνει και η ελπίδα. Κάθε κλειστή πόρτα, κρύβει τα δικά της μυστικά. Κάθε γκρεμισμένος τοίχος, διηγείται τις δικές του οικογενειακές ιστορίες.
Στις 8 Νοέμβριου έφτανε η ξεχωριστή γιορτή, των Αρχαγγέλων Ασωμάτων Ασφενδιού. Κάθε χρόνο από την παραμονή η ιστορική Εκκλησία, κόσμημα του χωριού, πλημμύριζε από πιστούς, που ανηφόριζαν ως το ερειπωμένο Ασφενδιού, για να ανάψουν ένα κεράκι στη χάρη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
Μέγας ο πανηγυρικός ο Εσπερινός, με προεξάρχοντα τον εκάστοτε Μητροπολίτη και σχεδόν σύσσωμο τον κλήρο, να συμμετέχει στην κατανυκτική ατμόσφαιρα.
Η ολόσωμη θαυματουργή εικόνα, του Ψυχοπομπού Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ακούει τις προσευχές, τα τάματα, τις ικεσίες και τα κρυφά παρακάλια, κάθε πονεμένου, κάθε πιστού, που ευλαβικά την προσκυνάει.
Συνήθως, στον ευρύχωρο αυλόγυρο της Εκκλησιάς, γίνονταν ένα ξεχωριστό παραδοσιακό πανηγύρι. Όλοι οι προσκυνητές έμεναν για να διασκεδάσουν και να γιορτάσουν εκείνη την ξεχωριστή ημέρα.
Φόραγαν οι κυρίες τα πλουμιστά τους ρούχα, φορτώνονταν και με τα χρυσαφικά του αρραβώνα και του γάμου τους και έπαιρναν μέρος, με τη συνοδεία του αφέντη και κύρη τους, στο ετήσιο γλέντι.
Ακόμη αντηχούν οι γλυκές, μουσικές μελωδίες από τα ακορντεόν του Γιώργη και του Μάνου του Πόγια, από τα βιολιά των αδελφών Γιαλίζη, (τα Γαβρηλάκια) και από το μοναδικό μαντολίνο του Παντελή του Σαλαχώρη. Αξέχαστες χορευτικές φιγούρες, ανέβαζαν το κέφι, όπως ο δεινός, αειθαλής χορευτής Δημήτρης Κουσπακίδης και οι αδελφοί Μαντούκου. Χαρούμενη, γραφική πινελιά και η αξέχαστη αλαφροΐσκιωτη του χωριού, που χόρευε με μια ανοιχτή ομπρέλα. Ύστερα το ολονύκτιο γλέντι, κάτω από το ολόγιομο ασημένιο φεγγάρι, συνεχίζονταν με περίσσια κρασοκατάνυξη, δίπλα στο θρυλικό, ανδρικό καφενείο το ‘Καζινο,’ ιδιοκτησίας της Εκκλησίας των Ασωμάτων.
Πανηγυρική η επώνυμη, κυριώνυμος ημέρα, λαμπερή και ξεχωριστή, όπως αξίζει σε μια τέτοια μέρα, ήταν και η Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, με τον Δεσπότη και σύσσωμο τον κλήρο. Φυσικά ο φιλόξενος για πάνω από 22 χρόνια, εφημέριος παπά Σακελλάρης Ζουλουφός, πάντα υποδέχονταν με ακούραστη διάθεση, όλους τους ευλαβείς προσκυνητές.
Ο κόσμος να συρρέει από παντού, για το ετήσιο προσκύνημα, για να τιμήσει τον Αρχάγγελο, τον Ασώματο, τον προστάτη όλων. Τούτη τη γιορτινή μέρα, οι φιλόπονοι Ασφενδιανοί, άφηναν κάτω τα χτένια και τα δίχτυα, για το μάζεμα της ελιάς και έτρεχαν για να προσκυνήσουν ευλαβικά τον δικό τους Αρχάγγελο, τον Ασώματο.
Σε μια Εκκλησιά του 1840 περίπου, ρυθμού Βασιλικής άνευ τρούλου, με ένα περίτεχνο σκαλιστό Ιερό Τέμπλο, με εξαιρετικές Αγιογραφίες και παμπάλαιες Εικόνες, συγκεντρώνονταν οι πιστοί, για να γιορτάσουν την ημέρα του Ασωμάτου του Αρχαγγέλου τους.
Δεν είναι τυχαίο πως οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού φέρουν το όνομα Μιχάλης, Άγγελος, Σταμάτης, Πανορμίτης, Ταξιάρχης.
Έξω το προαύλιο, διακοσμημένο με χιλιάδες ασπρόμαυρα βότσαλα, περικυκλωμένο από τα παλιά κελιά των μοναχών, που κάποτε τα κατοικούσαν και μετέπειτα έγιναν το πρώτο μεταπολεμικό Δημοτικό Σχολείο, ήταν πάντα γεμάτο από κόσμο.
Γεμάτος από πιστούς πλανόδιους πωλητές, παιδικές φωνές και δεκάδες επισκέπτες, ήταν και ο γύρω χώρος. Μια τέτοια μέρα γιορτής, το μοναδικό θρυλικό, εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο, έκλεινε για να γιορτάσουν τα παιδιά μαζί με όλο το χωριό, την Μεγάλη Χάρη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
Η γλυκόλαλη καμπάνα, από το πανύψηλο πέτρινο καμπαναριό, έστελλε το ηχηρό γιορτινό της μήνυμα, σε όλα τα γύρω χώρια, για την ξεχωριστή μέρα. Όταν η Θεία Αρχιερατική Λειτουργία, τελείωνε γίνονταν η καθιερωμένη περιφορά της Αγίας Θαυματουργού Εικόνας, του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, που είναι εκτός από την Πολεμική Αεροπορία μας και ο προστάτης των αυτοκινητιστών του νησιού μας.
Έπειτα ακλουθούσε και το τυπικό φιλόξενο πρωινό, από την Ενοριακή Αδελφότητα, στον Δεσπότη, στους Ιερείς, στους υμνωδούς και σε όλους τους πιστούς.
Ανάμεσα στα λιγοστά σκόρπια ερειπωμένα σπίτια, που αντιστέκονται σθεναρά στο χρόνο και στην εγκατάλειψη, παραμένουν δυο ξεχωριστά.
Ο αρχοντικός, επιβλητικός πύργος του Μωρέ, ένα πέτρινο θαύμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που ανήκει στην οικογένεια Χατζημιχάλη και το παλιό Επισκοπείο, το παπαδόσπιτο, ακριβώς δίπλα του.
Αφού φιλοξένησε για 18 χρόνια, τον εφημέριο παπά Δημήτρη Γρύλλη και την πρεσβύτερα και δασκάλα Χρυσή Φωτίου και έπειτα λειτούργησε για λίγα χρόνια, σαν γραφείο του Ιερού Ναού, από τον μακαριστό παπά Κωνσταντίνο Ζουμπουλίκο, έφθασε και ο καιρός για την ανακαίνιση του.
Με την ιδιαίτερη φροντίδα της Ιεράς Μητροπόλεως, έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα, μιας πολύχρονης προσπάθειας, σε ένα ανακαινισμένο διώροφο κτίσμα. Οι Ασφενδιανοί, μπορούν να είναι υπερήφανοι για το χωριό τους και για την ιστορική τους Εκκλησία των Ασωμάτου Ασφενδιού.
Το ορεινό χωριό, είναι ένας φυσικός παράδεισος, που πρέπει να τον προστατέψουμε όλοι. Κάθε χρόνο όταν γιορτή των Αρχαγγέλων, θα τελειώσει, οι πιστοί προσκυνητές θα κατέβουν τον ελικοειδή δρόμο, επιστρέφοντας και πάλι στα σπίτια τους.
Το πανέμορφο σιωπηλό χωριό, θα μείνει ξανά μόνο, συντροφιά με τους λιγοστούς γερασμένους κατοίκους, που πεισματικά αρνήθηκαν να το εγκαταλείψουν και να το αποχωριστούν.
Κάπου εκεί γύρω, βρίσκεται ένας ακόμη ξεχασμένος, φορτωμένος αιωνόβιος ελαιώνας, φυτεμένος από τους παλιούς λεσπέρηδες, γεωργούς. Εκεί στην Πέρα Γειτονιά, ένα μισογκρεμισμένο σπιτάκι, περιμένει τους ξενιτεμένους νοικοκυραίους του να το ανακαινίσουν, να το ξαναζωντανέψουν μαζί με το χωριό τους.
Στο τέλος κάθε προσπάθεια θα αποζημιώσει όλους τους Ασφενδιανούς χαρίζοντάς τους μια ξέγνοιαστη, ανθρώπινη υγιεινή ζωή, υπό την ευλογία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στον Ασώματο του ιστορικού Ασφενδιού.
Αυτή την ευλογιά περιμένουμε όλοι, από τον θαυματουργό Ταξιάρχη αρχάγγελο Μιχαήλ, ώστε να σταματήσει την φονική πανδημία και οι Εκκλησίες του να πλημμυρίσουν ξανά με πολύ κόσμο, που θα έλθει στην μεγάλη γιορτή. Ευχή όλων αυτή η γιορταστική ατμόσφαιρα που στερηθήκαμε εφέτος λόγω του φονικού ιού, να είναι η τελευταία.
Χρόνια Πολλά
Ξανθίππη Αγρέλλη
