Σε λίγο αρχίζει η τουριστική σεζόν. Μέσα στα τουριστικά προσόντα των νησιών μας είναι και οι θάλασσες . Τα καθαρά τους νερά και η γενική ασφάλεια που προφέρουν από επιθετικά θαλάσσια είδη, κάνει τις περιοχές μας περιζήτητες . Την τελευταία δεκαετία όμως λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των θαλασσών έχουν μετακινηθεί από την ερυθρά θάλασσα στο φιλικό πλέον θερμικά περιβάλλον των περιοχών μας, περισσότερα από 1000 ξενικά θαλάσσια είδη όπως ο λαγοκέφαλος, το Λεοντόψαρο, το Φεγγαρόψαρο αλλά και διάφορα νέα είδη μεδουσών.
Στον πλανήτη μας, από τα συνολικά 300 είδη μεδουσών, μόνο τα 70 έχουν τοξικές ουσίες που αν έρθουν σε επαφή με το σώμα μας προκαλούνφαγούρα, πόνο ή τσούξιμο γιαυτό και στην Ελλάδα τα τελευταίαείδη τα ονομάζουμε και τσούχτρες.
Η ύπαρξη τους θεωρείτε ένα αρνητικό γεγονός για τον τουρισμό, γιαυτό και τις τελευταίες ημέρες κυριαρχούν τα μέσα ενημέρωσης ειδικά οι εντυπωσιακές υπερμεγέθεις μέδουσες μήκους ένα μέτρο που έκαναν την εμφάνιση σε διάφορα νησιά και κυρίως στη Ρόδο όπου έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής τουλάχιστον 200 κομμάτια, το δε επιστημονικό τους όνομα είναι Ροφιλέμα Νομάντικα. Το είδος αυτό ήρθε ως εισβολέας από τις τροπικές θάλασσες και σίγουρα η κλιματική αλλαγή παίζει μεγάλο ρόλο σε αυτά τα θερμόφιλα είδη γιατί οι υψηλές θερμοκρασίες ευνοούν την αναπαραγωγή τους.
Στην περιοχή μας οι μόνες μέδουσες που μας είχαν απασχολήσει μέχρι σήμερα ήταν η ''Πελάγια η φθορίζουσα'' και ονομάζεται έτσι γιατί τη νύχτα φωσφορίζει στο νερό το δε τσίμπημά της είναι επώδυνο και οδυνηρό και η απλήΡοφιλέμα που εμφανίστηκε στις θάλασσές μας το 2007. Αυτή η τσούχτρα προκαλεί προβλήματα και στην αλιεία, φαίνεται ότι έχει έλθει στη Μεσόγειο από την Ερυθρά Θάλασσα, μέσω Σουέζ και το άγγιγμα της είναι επώδυνο.
Άλλες μέδουσες είναι η απλή Κοτυλόριζα, μεγάλη σε μέγεθος, που μοιάζει με «τηγανητό αβγό». Είναι πολύ διαδεδομένη στο Αιγαίο και η διάμετρός της μπορεί να φθάσει τα 40 εκατοστά, το τσίμπημά της δεν είναι επικίνδυνο και η Χρυσαλίδα,πουείναι η πιο διαδεδομένη σε όλες τις θάλασσες, με τέσσερις χαρακτηριστικούς κύκλους στο εσωτερικό της. Το τσίμπημά της δεν δημιουργεί προβλήματα για τους περισσότερους ανθρώπους.
Η ολοένα και πιο συχνή εμφάνιση που παρατηρείται τελευταία σε όλον τον πλανήτη, συνιστά μια τεράστια αλλαγή . Η ανωμαλία αυτή οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων. Από τους κυριότερους είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη, η οποία έχει κάνει τα νερά των θαλασσών πιο θερμά ευνοώντας και παρατείνοντας την περίοδο αναπαραγωγής και από την άλλη η υπέρμετρη αλιεία σε συνδυασμό με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, έχουν οδηγήσει σχεδόν σε εξαφάνιση τους φυσικούς εχθρούς των μεδουσών, ανάμεσα στα οποία είναι ο τόνος και η θαλάσσια χελώνα, αφήνοντάς στις μέδουσες ελεύθερο το πεδίο και άφθονη τροφή..
Ας δούμε όμως μερικά γενικά χαρακτηριστικά αυτού του είδους. Οι μέδουσες πρωτοεμφανίστηκαν πριν από 570 εκατομμύρια χρόνια. Είναι δηλαδή από τους παλαιότερους οργανισμούς που ζουν ακόμα πάνω στη γη Έχουν μεγάλη ποικιλία μεγεθών, σχημάτων και χρωμάτων. Κατά δε την ελληνική μυθολογία, η Μέδουσα είναι η πανέμορφη ιέρεια της Αθηνάς που έγινε τέρας μετά τον βιασμό της από τον Ποσειδώνα.
Είναι ιδιαίτερα ευκίνητες και έχουν την ικανότητα να κινούνται αυτόνομα, κάνοντας απαλές, παλμικές κινήσεις, μολονότι συνήθως παρασύρονται από τα ρεύματα της θάλασσας και μπορούν να ταξιδέψουν αρκετά χιλιόμετρα τη μέρα
Είναι θαλάσσιοι οργανισμοί που δεν είναι μόνο επιζήμιοι. Έτσι πολλές φορές βλέπουμε μικροσκοπικά ψάρια να αναζητούν συχνά καταφύγιο κάτω από τα πλοκάμια τους και να περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής τους στην ασφάλεια που τους παρέχουν, αφού αυτά έχουν αναπτύξει ανοσία στη νευροτοξίνη των μεδουσών.
Αποτελούν επίσης σημαντική πηγή τροφής των Κινέζων αλλά και άλλων λαών της περιοχής . Ενδεικτικά, στην Κίνα, οι επεξεργασμένες μέδουσες αφαλατώνονται και τρώγονται μαγειρεμένες ή ωμές. Συχνά σερβίρονται ως σαλάτα, μαζί με λαχανικά. Στην Ιαπωνία τις πλένουν, τις κόβουν σε λωρίδες και τις σερβίρουν με ξίδιως ορεκτικό.
Τελευταία, ετοιμάζονται να κυκλοφορήσουν προϊόντα αναζωογονητικά για τον άνθρωπο, ικανά να αντιστρέφουν τη διαδικασία της γήρανσής όπως ισχυρίζονται οι επιστήμονες, από μέδουσες του είδους "αθάνατη μέδουσα" (Turritopsisnutricula).
Ας δούμε όμως τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση που μας τσιμπήσουν
Κατ αρχάς απομακρύνουμε τα τυχόν κολλημένα στο σώμα μας πλοκάμια τους όχι όμως με γυμνά χέρια, διότι αυτό θα οδηγήσει σε κόλλημα των πλοκαμιών στα χέρια και μεταφορά του ερεθισμού εκεί. Ξεπλένουμε άμεσα το σημείο του τσιμπήματος με θαλασσινό νερό και όχι με γλυκό γιατί η αλλαγή αυτή μπορεί να απελευθερώσει επιπλέον δηλητήριο. Τοποθετούμε στο σημείο του τσιμπήματος πάγο ή κρύες κομπρέσες για να αντιμετωπιστεί η φαγούρα και το τσούξιμο.
Τέλος θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση οινοπνεύματος και αμμωνίας γιατί μπορεί να επιδεινωθεί ο ερεθισμός.
ΞΕΝΟΦΩΝ ΦΑΝΟΥΡΙΟΥ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΟΣ
