Αν η 28η Οκτωβρίου για μας τους Έλληνες ζωντανεύει ένδοξες μνήμες του Μεγάλου Έπους του 1940, η ίδια ημερομηνία ξυπνά φρικτές αναμνήσεις και στους Ιταλούς, γυρνώντας τους, παράλληλα, πίσω στο 1922. Τότε που οι μελανοχίτωνες του πρώην σοσιαλιστή Μουσολίνι έκαμαν την περιβόητη θριαμβευτική «Πορεία στη Ρώμη» (Marcia su Roma), επιβάλλοντας ένα πρωτόγνωρο στη χώρα τους και στα παγκόσμια χρονικά δικτατορικό καθεστώς: τον Φασισμό. Ακρογωνιαίος, λοιπόν, λίθος του ιταλικού φασιστικού καθεστώτος υπήρξε η 28η Οκτωβρίου του 1922.
Προς τιμήν αυτής της επετείου έγινε και η εισβολή στην Ελλάδα το 1940, που προετοίμαζε μεθοδικά από καιρό ο Μουσολίνι. Ωστόσο γύρισε καπάκι η Ιστορία και την 28η Οκτωβρίου την τιμούμε και τη γιορτάζουμε εμείς σήμερα, ενώ σαν πρώην φασιστική επέτειος - όπως και άλλες αντίστοιχες - ξεχάστηκε πια στην Ιταλία.
Με την ημερομηνία όμως αυτή της 28ης Οκτωβρίου, είτε του 1922, είτε του 1940, συνδέεται άμεσα και η δική μας Δωδεκανησιακή Ιστορία, καθώς απ’ το 1912 και για 31 ολόκληρα χρόνια τα νησιά μας, πριν απ’ τη Γερμανική εισβολή του 1943, έζησαν την Ιταλική Κατοχή, με αποκορύφωμα τη φασιστική τυραννία.
Και ενώ στη Ρώμη τo 1940 μελετούσαν την οργάνωση της επίθεσης κατά της «αγγλόφιλης», όπως ισχυρίζονταν, Ελλάδας, ο παρανοϊκός Κυβερνήτης των Δωδεκανήσων και τετράρχης του φασισμού Ντε Βέκκι, διέτασσε τον δεκαπενταύγουστο εκείνης της χρονιάς τον άνανδρο τορπιλισμό του καταδρομικού μας «Έλλη», αγκυροβολημένου στο λιμάνι της Τήνου, που συμμετείχε στον πανηγυρικό εορτασμό της Κοίμησης της Θεοτόκου. Η ασέβεια και η αλαζονεία θέρισαν του ολέθρου τον στάχυ και ο τορπιλισμός εκείνος ήρθε να χαλυβδώσει τις καρδιές των Ελλήνων.
Στις 15 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς το Ανώτατο Πολεμικό Συμβούλιο της Ιταλίας υπό την προεδρία του Μουσολίνι αποφάσισε οριστικά τον πόλεμο κατά της Ελλάδας, επιλέγοντας «συμβολικά» ως ημέρα της επίθεσης την 28η Οκτωβρίου, σαν μια νέα άνετη για τον ιταλικό στρατό των 105.000 ανδρών «πορεία», όχι πια προς τη Ρώμη, αλλά προς την Αθήνα. “Αndiamo in Atina, per passare vita fina”, θα τραγουδήσουν περήφανα οι Ιταλοί σολντάτοι. Ο Μουσολίνι και οι στρατηγοί του πίστευαν ακράδαντα στην υπεροπλία τους. Γι αυτό και η ιταλική επίθεση υπήρξε βιαστική. Προτού καλά - καλά εκπνεύσει η διορία του τελεσιγράφου της 28ης Οκτωβρίου, οι ιταλικές δυνάμεις είχαν εισβάλει στο ελληνικό έδαφος. Έπρεπε να εκλείψει απ’ τον χάρτη αυτός ο «μικρός» και «αυθάδης» ελληνικός λαός, που πίστευε στη μακραίωνη ιστορία του των πέντε χιλιάδων χρόνων, απ’ την εποχή τουλάχιστον του Μίνωα!!!
Τ’ όνειρο, βέβαια, του Μουσολίνι να καταλάβει την Ελλάδα δεν άργησε να μεταβληθεί σ’ εφιάλτη. Πήρε την απάντηση που του άξιζε απ’ τους Έλληνες. Ο μικρόσωμος Δαυίδ απέκρουσε τον γίγαντα Γολιάθ απωθώντας τον πέρα απ’ τα βουνά της Βορείου Ηπείρου προς τη θάλασσα, ώσπου οι σύμμαχοι του Μουσολίνι, οι Γερμανοί, αναγκάστηκαν να ρίξουν στη μάχη τη σιδερόφραχτη πανοπλία τους. Μόνο έτσι μπόρεσαν οι δυνάμεις αυτές του Άξονα να καταλάβουν τη χώρα μας.
Εδώ στα μαρτυρικά Δωδεκάνησα η 28η Οκτωβρίου του 1940 αναπτέρωσε τις ελπίδες των κατοίκων για εθνική αποκατάσταση κι ενσωμάτωσή τους με την Ελλάδα. Οι αλύτρωτοι Δωδεκανήσιοι είχαν τώρα την πολυπόθητη ευκαιρία να χτυπήσουν στα πλευρά τον τύραννό τους, γι αυτό κι όσοι βρίσκονταν σε ελληνικό έδαφος (εργάτες, επαγγελματίες, υπάλληλοι, σπουδαστές και επιστήμονες) έσπευσαν να δώσουν το «παρών» στο πολεμικό προσκλητήριο της Πατρίδας, που σάλπισε το πρωινό εκείνης της αλησμόνητης μέρας. Δωδεκανήσιος ήταν ο πρώτος Έλληνας αξιωματικός που έπεσε στη μάχη της Πίνδου: ο Υπολοχαγός απ’ τη Χάλκη Αλέξανδρος Διάκος! Χίλιοι εξακόσιοι ακμαίοι Δωδεκανήσιοι εθελοντές συγκρότησαν το ιστορικό «Σύνταγμα των Δωδεκανησίων», για ν’ ακολουθήσει τεράστιος αριθμός εθελοντών ενταχθέντων στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, που πολέμησαν τους κατακτητές σ’ όλα τα μέτωπα. Παράλληλα ένα πλήθος αντιστασιακών στα νησιά μας θα βοηθήσει με ποικίλους τρόπους τους συμμάχους μας και αρκετοί ήταν εκείνοι που θυσιάστηκαν με απαγχονισμούς κι εκτελέσεις απ’ τους βάρβαρους Γερμανούς κατακτητές.
Έτσι η 28η Οκτωβρίου έγινε μία εορταζόμενη κάθε χρόνο επέτειος - της έναρξης και όχι της λήξης όπως γίνεται συνήθως ενός πολέμου - που έχει πολλαπλή ιστορική σημασία. Τόσο γιατί συμβολίζει την ενότητα και ομοψυχία που έδειξε σύσσωμος ο Ελληνισμός για την απόκρουση του φασίστα εισβολέα, όσο και γιατί συνετέλεσε στο να δρομολογηθεί επιτέλους η αντίστροφη μέτρηση για την τύχη των Δωδεκανήσων, που παρά τα επακολουθήσαντα δεινά της ναζιστικής κατοχής, θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί ως «η αρχή του τέλους» της ξενικής τους κατοχής. Όσο για τους Ιταλούς η 28η Οκτωβρίου παραμένει μια διπλή οδυνηρή ανάμνηση: αυτή της απ’ το 1922 «πορείας» του φασισμού στη χώρα τους και της απρόσμενης ήττας τους στα Ελληνοαλβανικά σύνορα το 1940.
ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
