Όταν ο Ήφαιστος σφυροκοπούσε πάνω στο αμόνι τη φωτιά και το σίδερο, χαλκεύοντας στο χαλκείο του την άτρωτη ασπίδα και το δόρυ της Αθηνάς, βρισκόμασταν στο πρώτο σιδηρουργείο. Έφτιαξε ακόμη τα σιδηρά, φτερωτά σανδάλια του αγγελιαφόρου Ερμή και την τρίαινα του Ποσειδώνα, για να ανταριάζει την θάλασσα. Φιλοτέχνησε και ένα μασιφένιο περίτεχνο θρόνο, για να εξιλεώσει την θυμωμένη Ήρα. Η ανακάλυψη της φωτιάς, ήταν τόσο ευεργετική, αλλά και τόσο καταστροφική για τον άνθρωπο.
Οι πρώτοι σιδηρουργοί, που αργότερα πλήθυναν στο νησί μας, έφτιαξαν το δικό τους σωματείο, ‘ο Ήφαιστος’. Τους παλιούς σιδεράδες και τους φαναρτζήδες, τους συναντούσαμε στην παλιά, ιστορική πόλη, στα θρυλικά Χαλουβαζιά, δηλ στην σημερινή, τουριστική οδό Απελλού. Οι περισσότεροι ήταν Οθωμανοί και έφτιαχναν ή επισκεύαζαν, τα πάντα. Το 1956 έρχεται από την ηφαιστειογενή Σαντορίνη, ο Γιώργος Σεγραίδος. Τον έφερε η οικογένεια Νομικού, για να εγκαταστήσει ως άριστος τεχνίτης και έμπειρος σιδηρουργός, το ομώνυμο Εργοστάσιο Τοματοπολτού. Αυτό βρισκόταν στο Κούμπουρνο ή στη Νέα Αλικαρνασσό, επί της παραλιακής οδού Αβέρωφ, απέναντι από τον περικαλλή Ιερό Ναό του Αγίου Παύλου Κω.
Ο αείμνηστος Γιώργος Σεγραίδος, ήρθε με την πολυμελή υποδειγματική οικογένειά του, με την αξιαγάπητη σύζυγο του Φλώρα και τα παιδιά του και εγκαταστάθηκαν στην παραλιακή περιοχή, κοντά στην ταβέρνα του μπάρμπα Γιάννη.
Η εφοπλιστική οικογένεια Νομικού, διατηρούσε και άλλο ένα Εργοστάσιο τοματοπολτέ στη όμορφη Σαντορίνη, στη Θήρα, την ιδιαίτερη πατρίδα τους.
Μαθητές του αείμνηστου σιδηροτεχνίτη, Γιώργου Σεγραίδου, ήταν ο αείμνηστος ο Ντίνος ο Κέλλης, που αργότερα το 1964 άνοιξε το πρώτο χαλκείο σιδήρου, επί της οδού Αβέρωφ, απέναντι από το καφέ-παντοπωλείο του αξέχαστου Νίκου Μαγκαφά. Μαθητής του σιδηροτεχνίτη Ντίνου Κέλλη, ήταν και Γιώργος Μαργαρίτης, (όχι φυσικά ο τραγουδιστής), που αργότερα ασχολήθηκε με την τέχνη του αλουμινίου. Επίσης τα παιδιά του Γιώργου Σεγραίδου, που έφτιαχνε τα πιο περίτεχνα κάγκελα και πόρτες αυλόγυρων, καθώς και τα σιδερένια σκαλιστά μπαλκόνια, κράτησαν την επιχείρηση του πατέρα τους, ως σιδηρουργού και ασχολήθηκαν και με τις αλουμινοκατασκευές, καθώς και με το συναφές εμπόριο. Άλλος ένας καλός τεχνίτης του σιδήρου, ήταν ο αείμνηστος Αντώνης Καρδούλιας. Πέρα από την τέχνη που εξασκούσε στο εργαστήριο, χαλκείο του, όπου έφτιαχνε κατά παραγγελία διάφορες σιδηροκατασκευές, έφτιαξε και περίτεχνα καλλιτεχνικά αριστουργήματα.
Όπως τον Ευαγγελισμό της Παναγίας, στην πρόσοψη του ομώνυμου Ιερού Ναού της Κω. Επίσης στο Δημαρχείο έφτιαξε, το συμβολικό έμβλημα του Δήμου της Κω και πολλά άλλα. Σήμερα επάξια η οικογένεια Ιωάννη Καρδούλια, συνεχίζει την τέχνη του σιδήρου και του αλουμινίου.
Η οικογένεια Γεωργίου Κώστογλου, είναι φημισμένη για τις σηδηροκατσκευές της, αφήνοντας το αποτύπωμα του έμπειρου τεχνίτη, χαλκέα δηλ σιδηρουργού. Επίσης η οικογένεια του Αντώνη Αντωνίου, ασχολήθηκε με την τέχνη του σιδήρου και αργότερα του αλουμινίου. Οι σιδηρουργοί συνέβαλαν και στην οικοδομή, προμηθεύοντας τους εργολάβους οικοδομών με τα ανάλογα σίδερα, τις μπετόβεργες, για το σκυρόδεμα, δηλ το μπετόν. Υπήρχαν και τα ανάλογα μαγαζιά σιδήρου, που πωλούσαν από εργαλεία της δουλειάς, μέχρι διάφορα χρηστικά αντικείμενα. Όπως κλειδιά, κλειδαριές, λουκέτα, σύρματα, διάφορα καρφιά κλπ ειδή κιγκαλερίας. Αυτά ήταν, τα σιδεράδικα όπως τα έλεγαν. Έτσι έχουμε του Κώστογλου, κοντά στον σταθμό των λεωφορείων του ΚΤΕΛ. Του Χατζηβελούδου, απέναντι από τον ΟΤΕ. Του Χατζηχριστοφή, απέναντι από το Ταχυδρομείο. Του Γλατζάκη, κοντά στην Πιάτσα Ροτόντα.
Υπήρχαν πολλοί φημισμένοι, έμπειροι σιδηρουργοί στο νησί μας, καθώς και στα χωριά. Πολλοί από αυτούς αργότερα, στραφήκαν και στην τέχνη του αλουμινά, δηλ στην εμπορία, καθώς και στην επεξεργασία και κατασκευή αλουμινοκατασκευών. Οι σιδεράδες έπαιρναν παραγγελίες από όλο το νησί, φτιάχνοντας ακόμη και σιδερένια πορτοπαράθυρα.
Παρακαλώ τους αγαπητούς αναγνώστες, αν θυμηθούν και άλλους από τους πρώτους σιδεράδες της Κω, να μας τους υπενθυμίσουν.
