Όταν ξεκίνησα να εργάζομαι ως λογιστής το 2010, η ελληνική επιχειρηματικότητα ζούσε μέσα στην αβεβαιότητα της κρίσης. Οι επιχειρήσεις λειτουργούσαν με φειδώ, συχνά με φόβο. Οι αποφάσεις λαμβάνονταν αργά και προσεκτικά. Η τεχνολογία ήταν εκεί, αλλά συνήθως περιοριζόμασταν στον να παρατηρούμε τι γίνεται στο εξωτερικό. Θυμηθείτε , το Facebook μετρούσε μόνο μερικούς μήνες ζωής. Έκτοτε, οι αλλαγές ήταν καταιγιστικές. Οι δυνατότητες πολλαπλασιάστηκαν, η τεχνολογία έγινε εργαλείο όλων, η εικόνα απέκτησε δύναμη. Όμως όσο οι «καιροί» προχώρησαν, τόσο τα «ήθη» άλλαξαν και όχι πάντα προς το ουσιαστικότερο. Αντιγράφουμε, ακολουθούμε, προσαρμοζόμαστε μα σπάνια σταματάμε για να σκεφτούμε: ποιοι είμαστε ως επιχείρηση; τι θέλουμε να εκφράζουμε;
Δεν θα ξεχάσω ποτέ , τις αντιδράσεις των πελατών μου ,όταν πριν 15 χρόνια τους συμβούλευα να χρησιμοποιούν βίντεο για να προωθούν την δουλειά τους. Μόνο ντομάτες που δεν μου πετούσαν! Η άνοδος των κοινωνικών δικτύων, το YouTube και η γενικευμένη ψηφιοποίηση έφεραν έναν εντελώς νέο τρόπο σκέψης. Ο επιχειρηματίας της δεκαετίας 2020 συχνά δεν περιμένει, δεν ωριμάζει, δεν προετοιμάζει. Θέλει άμεσα αποτελέσματα. Θέλει ταχύτητα. Θέλει να «φαίνεται». Και για να το πετύχει, συχνά επιλέγει τον γρήγορο δρόμο: την μίμηση.
Αν ο ανταγωνιστής ανεβάσει ένα ωραίο βίντεο, θα κάνει κι εκείνος το ίδιο. Αν μια επιχείρηση στο εξωτερικό δοκιμάσει μια νέα τεχνική marketing, θα την αντιγράψει χωρίς δεύτερη σκέψη. Αν μια μορφή περιεχομένου γίνει viral, θα την υιοθετήσει αμέσως, χωρίς να εξετάσει αν ταιριάζει στο δικό του κοινό ή στη δική του ταυτότητα. Η αγορά γεμίζει από επιχειρήσεις που επαναλαμβάνουν κινήσεις άλλων, λες και η επιτυχία είναι συνταγή που εκτελείται κατά γράμμα.
Αυτός ο μιμητισμός δημιουργεί την ψευδαίσθηση εξέλιξης, όμως στην πραγματικότητα αποκαλύπτει ένα βαθύτερο έλλειμμα: την απουσία επιχειρησιακής στρατηγικής. Πολλοί επιχειρηματίες επενδύουν χρόνο και χρήμα σε προβολή, αλλά όχι σε προσανατολισμό. Ξοδεύουν για προώθηση , αλλά όχι για πλάνο μάρκετινγκ. Προσπαθούν να δείξουν μοντέρνα εικόνα, αλλά δεν έχουν χαράξει έναν σταθερό δρόμο για το πού θέλουν να βρεθούν.
Η επιδίωξη γρήγορων αποτελεσμάτων είναι πλέον κανόνας. Θέλουν να δουν άμεσα πελάτες, άμεσα likes, άμεσα έσοδα. Όμως μια επιχείρηση δεν εξελίσσεται επειδή έγινε viral για μια ημέρα, ούτε επειδή αντέγραψε μια καμπάνια που δούλεψε σε κάποιο άλλο νησί ή σε μια άλλη χώρα. Αυτή η ταχύτητα υπονομεύει τα θεμέλια. Η ουσία χάνεται μέσα στο κυνήγι εντυπωσιασμού.
Το ίδιο συμβαίνει και με το επιχειρηματικό σχέδιο. Παρότι η τεχνολογία προσφέρει περισσότερα εργαλεία από ποτέ, οι περισσότεροι επιχειρηματίες λειτουργούν χωρίς σταθερό πλάνο. Δεν έχουν ξεκάθαρους στόχους, δεν μετρούν την αποτελεσματικότητα των ενεργειών τους και δεν επενδύουν στην εσωτερική οργάνωση της επιχείρησης. Προχωρούν «στο περίπου» και ό,τι έρθει. Έτσι, όταν οι συνθήκες αλλάζουν, δεν υπάρχει μηχανισμός προσαρμογής — μόνο πανικός.
Αλλά ίσως το πιο σημαντικό κενό είναι αυτό της εταιρικής κουλτούρας. Πολλές επιχειρήσεις δεν έχουν καταφέρει να απαντήσουν σε βασικές ερωτήσεις: Τι εκφράζουμε ως επιχείρηση; Ποιες είναι οι αξίες μας; Ποια είναι η στάση μας απέναντι στους πελάτες, στους εργαζόμενους, στη δουλειά; Αν δεν υπάρχει ξεκάθαρη ταυτότητα, τότε κάθε νέο εργαλείο επικοινωνίας καταλήγει να λειτουργεί μηχανικά. Η επιχείρηση εμφανίζεται, αλλά δεν ξεχωρίζει. «Φωνάζει», αλλά δεν «ακούγεται».
Παρά τις αδυναμίες αυτές, υπάρχουν και φωτεινές εξαιρέσεις. Έχω δει επιχειρηματίες που αξιοποίησαν την τεχνολογία με σκέψη και μέτρο. Που παρατήρησαν τι γίνεται στο εξωτερικό, αλλά δεν το αντέγραψαν , το προσάρμοσαν. Που έβαλαν την στρατηγική πριν από την εικόνα και το σχέδιο πριν από την προβολή. Που έφτιαξαν εταιρική κουλτούρα και την έκαναν οδηγό σε κάθε απόφαση. Αυτοί δεν αναζητούν γρήγορα αποτελέσματα, αλλά σταθερή πορεία. Κι αυτό είναι που τελικά τους κάνει να αντέχουν.
Το 2025 βρίσκει την ελληνική επιχειρηματικότητα μπροστά σε ένα μεγάλο σταυροδρόμι : η τεχνολογία δίνει τη δυνατότητα σε όλους να φανούν, αλλά ταυτόχρονα απαιτεί από όλους να έχουν κάτι ουσιαστικό να δείξουν. Γρήγορες λύσεις υπάρχουν πολλές. Σταθερές λύσεις υπάρχουν λίγες. Η μίμηση μπορεί να προσφέρει προσωρινή κινητικότητα, αλλά ποτέ δεν χτίζει ταυτότητα.
Δανειζόμενος την φράση του Κικέρωνα , δεν εστιάζω στην παρακμή της εποχής, αλλά στην υπερβολική ρηχότητα της. Οι καιροί αλλάζουν και αλλάζουν γρήγορα. Το πραγματικό ερώτημα είναι αν αλλάζουμε κι εμείς με τρόπο που έχει ουσία.
Αν κάτι έμαθα από το 2010 μέχρι τώρα, είναι πως η επιχειρηματική επιτυχία δεν προέρχεται από το να κάνεις ό,τι κάνουν οι άλλοι. Προέρχεται από το να ξέρεις ποιος είσαι και πού πας. Κι αυτό δεν το χαρίζει η εποχή. Το χτίζει η στρατηγική και το στηρίζει η κουλτούρα. Άλλωστε όταν δεν ξέρεις που θες να πας , όπου και να καταλήξεις , θα σου φαίνεται αρκετό.
* Το παραπάνω κείμενο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη.Για την σύνταξη και διόρθωση του παρόντος, έγινε χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
*Ο Βασίλης Βογιατζής MSc , είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ Τάξης , ιδρυτής της Λογιστικής εταιρείας VoyiatzisGroup , με έδρα την Κω.