Αρθρογραφία

Η ΚΩΣ ΣΤΟ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ (1919-1922)

Στις αρχές του 1922 όταν τα ελληνικά στρατεύματα προήλαυναν ακόμη νικηφόρα στα βάθη της Ανατολής, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας, και απ’ άκρη σ’ άκρη της Ελλάδας ακούονταν οι ιαχές του θριάμβου, ο Δήμαρχος της ιταλοκρατούμενης από το 1912 Κω Αντώνιος Ιωαννίδης θα εκφράσει την έμπρακτη συμβολή των Κώων στην ανακούφιση του μαχόμενου Ελληνικού Στρατού στη Μικρά Ασία. Έτσι στις 24 Φεβρουαρίου του 1922 θα σταλούν τρία κιβώτια αναγκαίου υλικού, που θα περιέχουν 176 μάλλινα περιλαίμια, που το καθένα έφερε την επιγραφή ΚΩΣ, 7 φανέλες και τρία ζευγάρια γαντιών, 312 ζευγάρια μάλλινες κάλτσες, επιδέσμους και διάφορα χειρουργικά είδη αντισηψίας. Όλα αυτά συνοδεύτηκαν με ευχές των Κώων για τη νίκη των ελληνικών όπλων σε σχετικό γράμμα του Μητροπολίτη Αγαθάγγελου και του Δημάρχου Αντωνίου Ιωαννίδη προς τον Διοικητή της Στρατιάς της Μικράς Ασίας Αρχιστράτηγο Αναστάσιο Παπούλα. Η είδηση αυτή βρίσκεται καταχωρισμένη στον Κώδικα ΛΑ΄, σελ. 28 της Ιεράς Μητρόπολης Κω.Μια μεταγενέστερη επιστολή του Δημάρχου προς τον Αρχιστράτηγο Παπούλα, επιβεβαιώνει την αποστολή δυο κιβωτίων φαρμακευτικών ειδών για τις ανάγκες των στρατιωτικών νοσοκομείων. Τα κιβώτια αυτά έφεραν τους αριθμούς 12057 και 12058 και είχαν φορτωθεί στο ατμόπλοιο «Ελπινίκη» της αγγλικής ατμοπλοΐας DIZ, για τα οποία ο Δήμαρχος σε επιστολή του τόνιζε ότι: «γονυκλινής προ των ενδόξων του πολέμου τραυματιών ο Ελληνικός λαός της Κω προσφέρει, ων έτοιμος εις πάσαν θυσίαν».Ακολούθησε μια άλλη ακόμη επιστολή με ημερομηνία 31 Μαΐου 1922, με την οποία ο Δήμαρχος Αντώνιος Ιωαννίδης απευθύνεται αυτή τη φορά «προς τους τετιμημένους Ηγέτας της Εθνικής Μικρασιατικής Αμύνης» και ιδιαίτερα προς τον Μιλτιάδη Δ. Σεϊζάνη, διακεκριμένο δημοσιογράφο της Σμύρνης και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Μικρασιατικής Άμυνας, στον οποίο κάνει γνωστή την αποστολή δυο ακόμη κιβωτίων με  φαρμακευτικά είδη «υπέρ της τελικής κατισχύσεως του Εθνικού Αγώνος και υπέρ της Αμύνης βωμών και εστιών του Μικρασιατικού λαού». Τα κιβώτια αυτά που φορτώθηκαν στο ατμόπλοιο «Μίγγαρι» της αγγλικής ατμοπλοΐας, έφεραν τους αριθμούς 12059 και 12060, συνέχεια δηλαδή των αριθμών των προηγηθέντων, όπως σημειώνουμε πιο πάνω, δύο κιβωτίων. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, να στάλθηκαν από την Κω στη Σμύρνη 4 συνολικά κιβώτια φαρμακευτικού υλικού σε δυο διαδοχικές αποστολές με τα πλοία «Ελπινίκη» και «Μίγγαρι» της ίδιας ατμοπλοϊκής εταιρείας.Εκτός όμως από τα φάρμακα και τυχόν εφόδια το υπό ιταλική κατοχή νησί της Κω έστειλε στον Μικρασιατικό αγώνα και έμψυχο υλικό, τα παιδιά του, που εθελοντικά πήραν μέρος και συμπολέμησαν ηρωικά με τ’ άλλα Ελληνόπουλα, μερικά μάλιστα από τα οποία πληγώθηκαν ή έπεσαν στα πεδία των μαχών. Η ζώσα ιστορία της Κω διέσωσε λίγα ονόματα, όπως του ΠαντελήΣαμαρά με καταγωγή από τη Χώρα, του Ζαχαρία Σοφοκλή Διακοζαχαρία-Διακογιάννηκαταγόμενου από την Αντιμάχεια, του ΔημήτρηΣ πανούκαι του Κωνσταντίνου Παπαποστόλου, που πήρε, μάλιστα, μέρος σε πολλές μάχες, οι οποίοι κατάγονταν από το Ασφενδιού, του Κωνσταντίνου Καραθωμά, του Κωνσταντίνου Αντ. Παπαγιάννη, του Σκευοφύλακα Β. Κουτσουμπάρη, που έπεσε μαχόμενος εκεί και του Κυριάκου Ν. Μπακαλούμα, ο οποίος πήρε παράσημο ανδρείας μετά από αρκετούς τραυματισμούς, των τεσσάρων αυτών τελευταίων καταγόμενων από το Πυλί. Αυτή ήταν η συμβολή του νησιού της Κω στη Μικρασιατική εκείνη εκστρατεία, η οποία δυστυχώς είχε  ατυχή έκβαση με την οπισθοχώρηση των Ελληνικών στρατευμάτων, τις σφαγές και τις λεηλασίες των Τούρκων που ακολούθησαν και τον ξεριζωμότουλάχιστον 1.200.000 ψυχών από τις πατρογονικές τους εστίες, από εκεί όπου  ανθούσε επί αιώνες ο ελληνισμός, δηλαδή από τις περιοχές της  Μικράς Ασίας και του Πόντου.ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ   

29 Μαΐου 1453: Η Άλωση της Πόλης - Απόσπασμα από το «Χρονικόν» του Γεωργίου Φραντζή

Ο Γεώργιος Φραντζής ή Σφραντζής (1401-1487;) ήταν ανώτερος αξιωματούχος (πρωτοβεστιάριος) της αυτοκρατορικής αυλής του Βυζαντίου και επισφράγισε τον βίο του ως ιστορικός συγγραφέας. Δεν είναι φυσικά ο μοναδικός Έλληνας χρονικογράφος που αφηγήθηκε τα δραματικά γεγονότα της άλωσης της Κωνσταντινουπόλεως, αλλά οι πληροφορίες του χαρακτηρίζονται αυθεντικές καθώς έζησε από κοντά εκείνες τις οδυνηρές στιγμές και το θάνατο του Κων/νου Παλαιολόγου. Ο ίδιος αιχμαλωτίσθηκε, αλλά απελευθερώθηκε με την καταβολή λύτρων για να καταφύγει στον Μυστρά και πολύ αργότερα, αφού έγινε μοναχός, εγκαταστάθηκε στη Βενετοκρατούμενη Κέρκυρα. Εκεί ολοκλήρωσε τη συγγραφή της ιστορίας του.          Την άλωση της Κωνσταντινούπολης αφηγείται με λεπτομέρειες ο Φραντζής στο Γ΄ Βιβλίο του Χρονικού του. Αναφερόμενος στις δυνάμεις της πολιορκίας μας αποκαλύπτει (σε μετάφραση) ότι στις 10 Απριλίου του 1453 «ο αμιράς [έτσι αποκαλούσαν οι Βυζαντινοί τον Μωάμεθ τον Β΄ τον Πορθητή] καταμέτρησε τον στόλο και τον στρατό ξηράς, ιππείς και πεζούς, και βρήκε ότι διέθετε 420 πλεούμενα, δηλαδή τριήρεις, διήρεις, μονήρεις, δρόμωνες, νήες και πλοία, καθώς και στρατό ξηράς 258.000 μάχιμους άνδρες. Απέναντι στο μέγεθος αυτό των εχθρικών δυνάμεων είχαν αντιπαραταχθεί μέσα στην Πόλη 4.973 άνδρες, χωρίς τους ξένους, που ήταν μόλις 2.000 άτομα». Αυτοί μόνοι τους διεξήγαγαν τον υπέρ πάντων αγώνα!!!           Και αφού περιγράφει με συγκινητικό ύφος τη σφοδρότητα των συμπλοκών και των συγκρούσεων, το πείσμα του Μωάμεθ να καταλάβει με παντοίους στρατηγικούς τρόπους τη Βασιλεύουσα, τους εμψυχωτικούς λόγους του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου προς τους πολιορκούμενους υπερασπιστές της Πόλης, τις ηρωικές στιγμές του ίδιου του Κωνσταντίνου και των ελάχιστων στρατιωτών του που μάχονταν πια με το σπαθί στο χέρι,  σώμα με σώμα  τον εχθρό, σημειώνει με τα ακόλουθα λόγια (σε μετάφραση) τη δραματική κατάληξη του «εάλω η πόλις»:          «Κι έτσι οι εχθροί έγιναν κύριοι όλης της Πόλης στις 29 Μαΐου του έτους 1453, ημέρα Τρίτη  και ώρα δυο και μισή. Οι Τούρκοι όσους συναντούσαν τους άρπαζαν και τους αιχμαλώτιζαν, ενώ εκείνους που προσπαθούσαν να αντισταθούν τους έσφαζαν. Και η γη σε μερικούς τόπους δεν φαινόταν καθόλου από τους νεκρούς. Το θέαμα που αντίκριζε κανείς ήταν τρομερό, οι θρήνοι πολλοί και ποικίλοι, αμέτρητοι οι ανδραποδισμοί ευγενών αρχοντισσών και παρθένων αφιερωμένων στον Θεό, που σύρονταν ανελέητα από τους Τούρκους πιασμένες από τα μαλλιά της κόμης και τις πλεξούδες της κεφαλής, ενώ αυτές οδύρονταν. Ποιός θα μπορούσε να περιγράψει τις κραυγές και το κλάμα των παιδιών και τη λεηλασία των αγίων εκκλησιών, τη φρίκη που ακουγόταν; Μπορούσε να δει κανείς το θείο αίμα και σώμα του Χριστού να χύνεται και να ρίχνεται καταγής. Τα πολύτιμα σκεύη τα άρπαζαν και τα έσπαγαν και άλλα τα έπαιρναν όπως ήταν. Το ίδιο έκαμαν και με τον άλλο διάκοσμο [των εκκλησιών]. Καταπατούσαν τις άγιες εικόνες τις διακοσμημένες με χρυσό, άργυρο και πολύτιμους λίθους. Έπαιρναν από αυτές τα κοσμήματα και με τα υπόλοιπα  έκαμναν κρεβάτια και τραπέζια. Με τις ιερατικές στολές και τα ενδύματα, που ήταν μεταξωτά και χρυσοΰφαντα, σκέπαζαν τους ίππους, ενώ άλλοι έτρωγαν πάνω σ’ αυτά και έκαμναν ανάρπαστα τα πολύτιμα μαργαριτάρια των αγίων κειμηλίων, καταπατώντας τα άγια λείψανα……….. Στα σπίτια θρήνοι και κλάματα, στους δρόμους οδυρμοί, στους ναούς γοερές κραυγές, σκουξίματα ανδρών, θρήνοι γυναικών, τραβήγματα, αιχμαλωσίες, ξεσχίσματα και βιασμοί. Οι σεβαστοί για την καταγωγή τους ατιμάζονταν, οι πλούσιοι εξευτελίζονταν. Οι πλατείες, οι γωνίες κάθε τόπου πλημμύριζαν από κακουργήματα. Κανένας τόπος δεν έμεινε χωρίς να ερευνηθεί και να μολυνθεί. Ω Χριστέ βασιλιά, σώσε κάθε πόλη και κάθε χωριό, όπου κατοικούν Χριστιανοί, από τέτοια θλίψη και συμφορά. Οι άπιστοι δεν άφησαν άσκαφτο κανένα κήπο ή σπίτι, καθώς έψαχναν για κρυμμένους θησαυρούς. Και βρήκαν παλαιούς και νέους θησαυρούς και άλλα πολύτιμα πράγματα και τα πήραν μαζί τους».             «Μόλις η Πόλη πάρθηκε, ο αμιράς [Μωάμεθ ο Β΄ ο Πορθητής] μπήκε μέσα και αμέσως με μεγάλο ζήλο άρχισε να ψάχνει τον βασιλιά. Δεν είχε τίποτε άλλο στο μυαλό του παρά να μάθει αν ζει ή αν πέθανε. Κάποιοι τον πλησίασαν και έλεγαν ότι έφυγε, άλλοι ότι είναι κρυμμένος στην πόλη και άλλοι ότι σκοτώθηκε πολεμώντας. Ο αμιράς όμως θέλοντας να βεβαιωθεί, έστειλε να ψάξουν στο σωρό των σκοτωμένων Χριστιανών και απίστων. Οι απεσταλμένοι έπλυναν πολλά κεφάλια νεκρών, μήπως και αναγνωρίσουν το βασιλικό. Δεν μπόρεσαν όμως να το αναγνωρίσουν, αλλά βρήκαν το πτώμα του βασιλιά, που το αναγνώρισαν από τις βασιλικές περικνημίδες και τα πέδιλα, πάνω στα οποία ήταν ζωγραφισμένοι οι χρυσοί αετοί, όπως συνηθιζόταν για τους βασιλείς. Όταν το έμαθε ο αμιράς χάρηκε κι ευφράνθηκε πολύ. Αμέσως διέταξε και οι παρευρισκόμενοι εκεί Χριστιανοί έθαψαν το βασιλικό σώμα με βασιλικές τιμές. Αλλοίμονο στη μοίρα μου τι μου είχε γραφτό! Η διάρκεια ζωής του αείμνηστου, γαληνότατου και μάρτυρα βασιλιά ήταν 49 έτη, τρεις μήνες και είκοσι ημέρες………». Αυτά γράφει στο χρονικό του ο Γεώργιος Φραντζής.    ~~~:~~~    Κωνσταντίνου του Παλαιολόγου    και των συν αυτώ αθανάτων   υπερασπιστών της Βασιλεύουσας   έστω η Μνήμη Αιωνία!!!!!!   ~~~:~~~

8η ΜΑΪΟΥ 1945: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΚΑΙ Η ΚΩΣ

Ο Μάϊος του 1945 υπήρξε ο κατά κυριολεξίαν  ανοιξιάτικος  μήνας για τα Δωδεκάνησα και ιδιαίτερα για την Κω. Κατ’ αρχήν στις 8 Μαΐου του 1945 τερματίστηκε ο πόλεμος στην Ευρώπη με την ολοκληρωτική πτώση της Ναζιστικής Γερμανίας και ο Αρχηγός των Γερμανικών Δυνάμεων Στρατηγός Wagener θα υπογράψει στη Σύμη το Πρωτόκολλο της χωρίς όρους παράδοσης των υπολειμμάτων του Γερμανικού Στρατού στα Δωδεκάνησα μπροστά στους Βρετανούς Ταξίαρχο Moffat και Ναύαρχο Tennant και στον Έλληνα θρυλικό Διοικητή του Ιερού Λόχου Συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε. Το πρωινό της άλλης μέρας της 9ης Μαΐου, ο ήλιος θα ανατείλει φωτοβόλος, για να συνεορτάσει με τους Κώους το γλυκοχάραμα της πολυπόθητης λευτεριάς.            Ο ακράτητος ενθουσιασμός και οι ουρανομήκεις   ζητωκραυγές του Κωακού Λαού, που ξεχύθηκε στους κεντρικούς δρόμους με  τη γαλανόλευκη στα χέρια, ξεσπώντας  σε φρενιτιώδεις εκδηλώσεις υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα, θα συμπληρωθεί με την κατάληψη των  ιταλικών δημόσιων κτηρίων, την υποδοχή   των Βρετανικών Στρατιωτικών Αρχών (νικητών του πολέμου) και αγήματος Ιερολοχιτών, τη δια βοής του πλήθους εκλογή ως προσωρινού Δημάρχου της πόλης Κω του δικηγόρου Γιώργου Κουτσουράδη και την πάνδημη δοξολογία στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου, όπου χοροστάτησε ο Γενικός Πατριαρχικός Επίτροπος Αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος. Στη δοξολογία αυτή είχαν παραστεί και οι Βρετανοί Ian Lapraik, Συνταγματάρχης των SBS, και C.F. Blagden, Ταγματάρχης Διοικητής της Κω, ενώ έξω από το ναό είχε αναρτηθεί τεράστιο πανό, που έγραφε: «WELCOME LIBERATORS - UNION».(Καλωσορίσατε Απελευθερωτές-Ένωση). Ο  ίδιος ενθουσιασμός και πανηγυρική ατμόσφαιρα επικράτησαν και στους κατοίκους όλων των χωριών της Κω.             Αμέσως μετά την ανάληψη των δημαρχιακών του καθηκόντων ο Γιώργος Κουτσουράδης θα απευθυνθεί προς τους κατοίκους της πόλης και των χωριών με ένα ιστορικής  σημασίας έγγραφο, στο οποίο τόνιζε ότι: «Από της σήμερον (9ης Μαΐου) επίσημος γλώσσα λαλουμένη και γραφομένη είναι η Ελληνική και αύτη είναι και η επίσημος γλώσσα των Δημαρχιακών Γραφείων. Επί του Δημαρχιακού μεγάρου θα αναρτάται η Εθνική ημών σημαία, ως και επί των ιδιωτικών κτιρίων και καταστημάτων κατά τας ημέρας των εορτών, Κυριακών κλπ.».             Σε λίγες μέρες   συγκροτήθηκε  το πρώτο  9μελές  Δημοτικό Συμβούλιο, που πολύ αργότερα θα γίνει 11μελές με τη συμμετοχή και δύο μουσουλμάνων,  ενώ στις 16 Μαΐου για την εύρυθμη λειτουργία της Δημοτικής Αρχής θα συσταθούν επί πλέον και  ένδεκα Ειδικά Γραφεία, που θα  στελεχώσουν  αρκετοί Κώοι πατριώτες  και  θα αναδιοργανώσουν τις  σημαντικές πρώην Ιταλικές Διοικητικές Υπηρεσίες. Ανάλογη δημαρχιακή συγκρότηση υπήρξε και στα χωριά του νησιού. Έτσι Δήμαρχοι των χωριών, με πρόταση των προκρίτων, θα διατελέσουν  στο Ασφενδιού ο Μιχάλης Διακομανώλης, στο Πυλί ο Νικόλας Ζάρακας και αργότερα ο Χρήστος  Παπαχρήστου, στην Αντιμάχεια ο Ακίνδυνος Μαύρος, στην Καρδάμαινα ο ΓιάννηςΝικολάου και στην Κέφαλο ο Αντώνης Νικολής.            

ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ: Ένας ακάματος ιερέας και δάσκαλος που έζησε διαδοχικά δύο περιόδους (Τουρκοκρατίας και Ιταλοκρατίας)

Ο Νικηφόρος Γρηγοριάδης (κατά κόσμον Νεοκλής Γρηγορίου) γεννήθηκε το 1884 στην Αντιμάχεια της Κω από φτωχούς αλλά ευσεβείς γονείς. Τα πρώτα γράμματα πήρε στο σχολείο του χωριού του καθώς και στη γειτονική Κάλυμνο. Έπειτα κατέφυγε στη Σμύρνη για ανεύρεση εργασίας και στη συνέχεια στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, την οποίαν όμως μετά παρέλευση μηνός εγκατέλειψε εξαιτίας μιας σοβαρής ασθένειας, που τον εμπόδιζε να εργαστεί, όπως σημειώνει σε αυτοβιογραφικό κείμενό του.Ακολούθως θα βρεθεί στην Αθήνα εργαζόμενος ως  υπάλληλος, ενώ παράλληλα θα ολοκληρώσει τη φοίτησή του στο Γυμνάσιο και Λύκειο της Βαρβακείου Σχολής, ενός από τα αρχαιότερα και ιστορικότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας. Το 1902 επέστρεψε στη γενέτειρα του, για να δει τους γονείς του και διορίστηκε δάσκαλος στο Ασφενδιού. Ήταν η περίοδος ακόμη της Τουρκοκρατίας όπου τα σχολεία στα  χωριά του νησιού είχαν ανάγκη από Έλληνες εκπαιδευτικούς. Το επόμενο έτος διορίζεται δάσκαλος στο Πυλί, όπου και παντρεύτηκε το έτος 1906 την Μαρία Εμμ. Χατζηβασίλη. Από το γάμο του απέκτησε διαδοχικά έξι παιδιά: την Στυλιανή, τον Μανώλη, που χειροτονήθηκε ιερέας στη δεκαετία του 1960 και θα τον δούμε Οικονόμο στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου της πόλης Κω, τον Χαράλαμπο, τον Κίμωνα, που έγινε κι αυτός δάσκαλος, την Ευφημία και τον Γιάννη.Το έτος 1910 χειροτονήθηκε ιερέας από τον  Μητροπολίτη Κώου Αγαθάγγελο και του δόθηκε το όνομα Νικηφόρος αντί του Νεοκλή. Έκτοτε ασκούσε  και τα δυο λειτουργήματα, του ιερέα και δασκάλου, στην Κοινότητα του Πυλίου. Το 1922 διορίστηκε από τον ίδιο Μητροπολίτη ως Αρχιερατικός Επίτροπος Πυλίου, ιερουργώντας στον εκεί Ναό του Αγίου Νικολάου. Φαίνεται όμως ότι ο διορισμός του πατρός Νικηφόρου Γρηγοριάδη ως Αρχιερατικού Επιτρόπου δεν άρεσε στον δήμαρχο του Πυλίου και σε άλλους παράγοντες του χωριού, που τον θεωρούσαν εμπόδιο σε μερικές «αθέμιτες πράξεις» τους καθώς ο γνήσια εκκλησιαστικός, πατριωτικός και εκπαιδευτικός χαρακτήρας του ιεροδιδασκάλου εκείνου προσέκρουε στα επικρατούντα ήθη και τις φατριακές δραστηριότητες εκείνης της ιταλοκρατούμενης εποχής. Λέγεται μάλιστα ότι στο Καθολικό της Μονής των Καστριανών ( της Υπαπαντής ή Φλεβαριώτισσας) στο Παλαιό Πυλί, κτίσματος Οσίου Χριστοδούλου, υπήρχε ένας (ξύλινος;)  Τίμιος Σταυρός, τον οποίον ο Αρχιμανδρίτης Φιλήμων Φωτόπουλος (ως Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος του  ασθενούντα Μητροπολίτη Αγαθαγγέλου) σκόπευε να παραδώσει στο Βατικανό, μετά από απαίτηση των Ιταλών. Μόλις το πληροφορήθηκε αυτό ο πατήρ Νικηφόρος Γρηγοριάδης είχε το θάρρος να θάψει κρυφά μια νύχτα κάπου στο χώμα τον Σταυρό, ο οποίος παρά τις έρευνες των Ιταλικών Αρχών δεν βρέθηκε. Την απώλειά του απέδωσε δήθεν σε λησταποδόχους «πειρατές», που μια βραδιά έτυχε να εμφανιστούν στον όρμο της Κεφάλου, όπως εξιστορεί σε βιογραφικό σημείωμα του πατέρα του ο ιερέας  Εμμανουήλ Νικηφόρου Γρηγοριάδης.Ένα άλλο γεγονός, που παρέμεινε ζωηρό στη μνήμη των κατοίκων του Πυλίου ήταν η βάφτιση ενός οθωμανού προερχόμενου από το τουρκικό χωριό Κονιαριό ή Κονιδαριό, το οποίον υπαγόταν στο Πυλί. Δυο μέρες πριν τη βάφτιση ο οθωμανός κρυβόταν στο σπίτι του ιερέα Νικηφόρου Γρηγοριάδη, γιατί τον αναζητούσαν οι γονείς και οι συγγενείς του και κάποια Κυριακή, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, έγινε η βάφτισή του στο παρεκκλήσι του Χριστού από τον Μητροπολίτη Αγαθάγγελο με συλλειτουργό τον πατέρα Νικηφόρο. Μετά τη βάφτιση και ενώ ο νεοφώτιστος βάδιζε προς το καφενείο, τον περίμενε πλήθος οθωμανών, οπλισμένων με ράβδους και μαχαίρια, που τον απήγαγαν. Μόλις το άκουσε αυτό ο πατήρ Νικηφόρος και παρά τη νουθεσία του Αρχιερέα να αποφευχθούν προκλήσεις αιματηρού επεισοδίου, εκείνος έτρεξε με θάρρος ακολουθούμενος από πλήθος κόσμου και πρόλαβε τους απαγωγείς ένα χιλιόμετρο περίπου έξω από το Πυλί και απέσπασε τον νεοφώτιστο από τα χέρια τους.Λέγεται ακόμη ότι την 25ηΜαρτίου του 1923 κατά την Θεία Λειτουργία μνημόνευσε τους Βασιλείς της Ελλάδας και την επόμενη μέρα το έμαθαν αυτό οι Ιταλοί και διέταξαν τη σύλληψη και την προσαγωγή του συνοδεία αστυνομικών στην Ιταλική Διοίκηση της Κω και μετά από παρέμβαση παραγόντων της πόλης αφέθηκε ελεύθερος. Του συνέστησαν δε να μην επαναληφθεί αυτό το γεγονός. Προφανώς η πληροφορία αυτή δόθηκε από ντόπιους καταδότες, γιατί κανένας Ιταλός δεν βρισκόταν την ημέρα εκείνη της γιορτής του Ευαγγελισμού στο Πυλί, ούτε υπήρχε στο χωριό Σταθμός Ιταλικής Χωροφυλακής.Στις 23 Ιανουαρίου του 1924 ο Πατριάρχης Κων/πόλεως Γρηγόριος ο Ζ΄ με το αριθ. 204 Γράμμα του προς τον ασθενούντα Μητροπολίτη Αγαθάγγελο και τα Κοινοτικά  Σωματεία του νησιού, με αφορμή την εκτός Κω απουσία του Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου Πρωτοσύγκελου Φιλήμονα Φωτοπούλου, όρισε Γενικό Αρχιερατικό Επίτροπο όλης της Επαρχίας Κω τον ιερέα Νικηφόρο Γρηγοριάδη τονίζοντας  τα ακόλουθα:«Μαθόντες εκ των ληφθεισών ειδήσεων τα κατά την απομάκρυνσιν του Γενικού Επιτρόπου της Μητροπόλεως Πρωτοσυγκέλλου Φιλήμονος, έγνωμεν εν τη οφειλετική μερίμνη ημών περί των αναγκών της Επαρχίας διορίσει ως βοηθόν του Ιερωτάτου Μητροπολίτου των εν τω Δήμω Πυλίων Αρχιερατικόν άχρι τούδε Επίτροπον αιδεσιμώτατον Ιερέα Νικηφόρον Γρηγοριάδην, όπως ούτοςφέρωνεπαρκώςτααπαιτούμεναπροσόνταμορφώσεώςτεκαιπείραςσυναντιλαμβάνηται και βοηθή εν τω έργω της ποιμαντορίας και της διοικήσεως της Επαρχίας» (Βλ. Εμμανουήλ Καρπαθίου, ΕκκλησίαΚω Δωδεκανήσου, τόμος πρώτος, βιβλίον πρώτον, Αθήναι 1968, σελ.403-404).Σάλος προέκυψε τότε ανάμεσα στους ιθύνοντες της πόλης, σε πολλούς από τους οποίους δεν άρεσε ο διορισμός αυτός και αξίωσαν από το Πατριαρχείο να αντικατασταθεί ο ιερέας Νικηφόρος Γρηγοριάδης από τον ιερέα Νικόλαο Βησσαρίτη, στενό συγγενή του Αρχιμανδρίτη Φιλήμονα. Ο Πατριάρχης υπέκυψε στην αξίωση αυτή και στις 11 Μαρτίου του 1924 διόρισε τον Νικόλαο Βησσαρίτη βοηθό του Μητροπολίτη Αγαθαγγέλου. Μετά την επάνοδο του Φιλήμονα στην Κω αφαιρέθηκε και η Αρχιερατική Επιτροπεία του Πυλίου από τον Νικηφόρο Γρηγοριάδη. Τα θλιβερά όμως αυτά γεγονότα είχαν σοβαρή επίδραση στην υγεία του παπά Νικηφόρου, ο οποίος αντιμετωπίζοντας και τις οικονομικές δυσκολίες μιας πολυμελούς οικογένειας, αρρώστησε βαριά  τον Οκτώβριο του 1924. Κατά τη διάρκεια της ασθένειάς του παρέμεινε στο Πυλί επί 15νθήμερο, κατόπιν μεταφέρθηκε αρχικά σε ένα δωμάτιο που του παραχωρήθηκε στο οίκημα του Σταυρού της πόλης και στη συνέχεια σε δωμάτιο της Μητροπολιτικής κατοικίας (είχε ήδη αποβιώσει ο Αγαθάγγελος) όπου και ετύγχανε της φροντίδας πολλών γιατρών και ιδιαίτερα του γιατρού Εμμανουήλ Αλεξιάδη αφιλοκερδώς. Εκεί απεβίωσε τελικά την 1ηΔεκεμβρίου του 1924 σε ηλικία μόλις 40 ετών και κηδεύτηκε στο Πυλί με όλες τις δέουσες για το ιερατικό και εκπαιδευτικό του σχήμα τιμές.Η Μνήμη του ας είναι Αιωνία!ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ                    

ΟΙ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΚΑΠΟΙΩΝ ΚΩΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΠΟΛΗΣ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΣΕΙΣΜΟ ΤΟΥ 1933

Ο σεισμός της 23ηςΑπριλίου του 1933 με τους 178 νεκρούς και τις ανυπολόγιστες καταστροφές θα μετατρέψει το ιταλικό όνειρο, που ήταν να φτιαχτεί μια σύγχρονη πόλη στο νησί της Κω, η οποία να εκτείνεται σε μήκος και πλάτος πέραν από τα όρια των δυο ως τότε μικρών συνοικισμών της, της Χώραςκαι της Άσπας, σε πραγματικότητα. Αμέσως, λοιπόν, μετά το σεισμό θα υπάρξει μια δέσμη μέτρων πρόνοιας για τους σεισμοπαθείς καθοριστικής σημασίας για την πολεοδομική ανασυγκρότηση της Κω. Με ένα πρώτο Κυβερνητικό Διάταγμα (το 129 της 21ηςΙουνίου του 1933), που θα εκδώσει ο Κυβερνήτης των νησιών MarioLago, διαγράφονται οι γενικές κατευθύνσεις ενός κανονιστικού σχεδίου, που προέβλεπε τις απαλλοτριώσεις οικοπέδων για την  ανοικοδόμηση των σπιτιών, τα οποία θα βρίσκονταν αρχικά μέσα σε ακτίνα δυο χιλιομέτρων από το Διοικητήριο.Με δεύτερο Κυβερνητικό Διάταγμα (το 168 της 20ής Ιουλίου του 1933), παρεχόταν το δικαίωμα σε όλους τους ιδιοκτήτες των σπιτιών που κατέρρευσαν ή κατέστησαν μη κατοικήσιμα εξαιτίας του σεισμού, να ζητήσουν την Κυβερνητική αρωγή με τη μορφή χρηματικών βοηθημάτων (20 λιρέτες ανά κυβικό μέτρο οικοδομής) και  έντοκου δανείου (με επιτόκιο 3% και μακροχρόνια εξόφληση) για την ανοικοδόμηση ή την επισκευή τους. Η επισκευή, βέβαια, αφορούσε στα σπίτια που δεν βρίσκονταν στην περιφέρεια της Χώρας, η οποία είχε καθοριστεί από τους Ιταλούς αρχαιολόγους ως ζώνη ανασκαφών και κατά συνέπεια δεν επιτρεπόταν σ’ αυτή να γίνει  ανοικοδόμηση ή άλλη  σωστική παρέμβαση.Το πιο πάνω Διάταγμα συμπεριέλαβε όλους γενικά τους σεισμόπληκτους της πόλης, άπορους και εύπορους, που δήλωναν, μάλιστα, σε ποια ζώνη της πόλης ήθελαν να κτιστούν οι οικοδομές τους, υποβάλλοντας τα σχέδια για έγκριση στον αρμόδιο Επίτροποτουσεισμού (Commissariopelterremoto), που ήταν και διορισμένος Δήμαρχος (Podestà) της πόλης. Τα σχέδια έπρεπε να  ανταποκρίνονται στο μέγεθος κατά κυβικά μέτρα και στον αριθμό των δωματίων, που είχαν οριστεί από τον Επίτροπο και Δήμαρχο ανάλογα με τον αριθμό των μελών κάθε οικογένειας και με αυστηρή την τήρηση των αντισεισμικών κανόνων.Οι αντιδράσεις και οι διαμαρτυρίες μερικών Κώων μεγαλοϊδιοκτητών κατά των πιο πάνω ανοικοδομητικών μέτρων των Ιταλών για την πόλη τους δεν άργησαν να εμφανιστούν. Στην εφημερίδα «Δωδεκανησιακή», Όργανο της Δωδεκανησιακής  Νεολαίας  Αθηνών (φύλλο 8 της 16-7-1933) διαβάζουμε σχόλιο ανώνυμου ανταποκριτή από την Κω, στο οποίο γίνεται δριμύτατη επίθεση κατά του Κυβερνήτη MarioLagoπου υπόγραψε το πρώτο Διάταγμα, με το επιχείρημα ότι κομπορρημονεί και αποβλέπει με τις απαλλοτριώσεις «ν’ αρπάξει τα οικόπεδα και τα περιβόλια των Κώων για ένα πιάτο φακής». Η αλήθεια, βέβαια, ήταν ότι κάποιοι προύχοντες της Κω δεν είδαν με καλό μάτι τις απαλλοτριώσεις των ακινήτων τους, που θα συνέβαλλαν όμως στην ταχύτερη ανοικοδόμηση της σύγχρονης πόλης, έτσι όπως την ονειρεύονταν οι Ιταλοί, προς όφελος όλου του αστικού πληθυσμού. Γι αυτό ψιθύριζαν κινδυνολογώντας, ότι «η Ιταλική Κυβέρνηση θα μας ξεγελάσει με κάτι σπιτάκια μεσαιωνικού ρυθμού, σκοτεινά και με στενά παράθυρα, όπου θα εγκαταστήσει κυρίως τους ευνοούμενούς της, ενώ όλους τους άλλους θα μας αφήσει να πεθάνουμε στις παράγκες…»Με αφορμή επίσης το δεύτερο Ιταλικό Κυβερνητικό Διάταγμα η ίδια εφημερίδα «Δωδεκανησιακή» (φύλλο 10 της 16-8-1933) δημοσίευσε σχόλιο τακτικού ανταποκριτή της με το ψευδώνυμο «Κώος», όπου ανάμεσα στ’ άλλα έγραφε: «Το διάταγμα αυτό υπαγόρευσαν άλλοι των αναφερομένων σκοποί, που είναι η ύπουλος διαρπαγή της περιουσίας μας». Και κατέληγε: «Η απόγνωσις και η συμφορά μας μαστίζει, ενώ ο κ. Λάγκο, εκπρόσωπος πιστός του φασιστικού προγράμματος, εκδίδει διατάγματα επί διαταγμάτων, που μας αρπάζουν την περιουσίαν μας, μας εκμηδενίζουν, μας εξοντώνουν» (!). Όλοι, βέβαια, οι «φωνασκούντες» και μεμψίμοιροι γρήγορα θα διαψευστούν από τα γεγονότα, γιατί τρία χρόνια αργότερα θα δουν ανοικοδομημένη τη νέα τους πόλη και θα σπεύσουν αυτοί πρώτοι να διεκδικήσουν για λογαριασμό τους και θα  τους δοθούν τα καλύτερα σπίτια. Έτσι κτίστηκε η νέα πόλη της Κω με σειρές κατοικιών, πολλές από τις οποίες προορίστηκαν για τη στέγαση των λαϊκών στρωμάτων (casepopolari), με άριστο για τα δεδομένα της εποχής ρυμοτομικό σχέδιο, με ασφαλτοστρώσεις οδών και  πλατειών και με πλήρες δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης όμβριων και ακάθαρτων. Ποικιλίες δένδρων, ακόμη και αειθαλών, θα κοσμήσουν τα πάρκα και τα πεζοδρόμια όλων ανεξαίρετα των οδών. Τα γιασεμιά, οι βοκαμβίλιες, οι ιβίσκοι και οι λογής-λογής πρασινάδες θα στολίσουν τις αυλές όλων σχεδόν των σπιτιών.Αυτή είναι η μακραίωνη ιστορική μας πόλη, από τα σπλάχνα της οποίας οι Ιταλοί αρχαιολόγοι έφεραν στο φως και προβάλλουν ως τις μέρες μας ένα πλήθος αξιόλογων αρχαιολογικών ευρημάτων, που όλοι οι ντόπιοι και οι ξένοι επισκέπτες καμαρώνουν. Σ’ αυτήν την πόλη που όλοι εμείς  ζούμε σήμερα και την απολαμβάνουμε, αλλά δεν πάψαμε, δυστυχώς, να την τραυματίζουμε καθημερινά με χίλιες δυο ασχήμιες, προχειρότητες και κακόγουστες οικοδομές με παντός είδους κακοτεχνίες.ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ