Ως λογιστής , γνωρίζω από πρώτο χέρι πόσο δύσκολο είναι να ισορροπήσει κανείς μεταξύ της νομοθεσίας και της καθημερινότητας των επιχειρήσεων. Η κάρτα εργασίας είναι ένα θετικό εργαλείο συμμόρφωσης , κανείς δεν διαφωνεί με την ανάγκη διαφάνειας και ορθής καταγραφής της εργασίας. Όμως, όταν εφαρμόζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιοχές και όλους τους κλάδους, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της εποχικότητας, τότε γεννιούνται προβλήματα.
Στο Νότιο Αιγαίο, ο τουρισμός κυριαρχεί. Οι ρυθμοί είναι έντονοι, τα ωράρια αλλάζουν συνεχώς και οι απαιτήσεις είναι μεγάλες. Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι λειτουργούν υπό πίεση, προσπαθώντας να ανταπεξέλθουν στην απαιτητική σεζόν. Σε αυτό το πλαίσιο, η εφαρμογή της κάρτας εργασίας γίνεται μια δύσκολη εξίσωση.
Έχω συνομιλήσει με πολλούς πελάτες μου – ξενοδόχους, εστιάτορες, επαγγελματίες της πρώτης γραμμής. Στην συντριπτική τους πλειοψηφία , δεν είναι αντίθετοι στη διαφάνεια, αλλά νιώθουν ότι καλούνται να εφαρμόσουν ένα μέτρο χωρίς να έχουν την ενημέρωση και την στήριξη που χρειάζονται. Από την άλλη πλευρά, εργαζόμενοι νιώθουν ότι παγιδεύονται ανάμεσα στο τυπικό και το πραγματικό: η κάρτα λέει 8 ώρες, η ανάγκη εκατέρωθεν , πολλές φορές παραπάνω. Κινούμαστε όλοι , λογιστές , εργοδότες και εργαζόμενοι , σε αχαρτογράφητα νερά. Προφανώς υπάρχει η εμπειρία από την εφαρμογή τη κάρτας εργασίας σε άλλους κλάδους , αλλά ο τουρισμός είναι ένα άλλο οικοσύστημα.
Η λύση δεν είναι ούτε να παραβλέπουμε τον νόμο, ούτε να τιμωρούμε τυφλά την μη συμμόρφωση. Η λύση είναι να μιλήσουμε ανοιχτά: να δούμε που δεν λειτουργεί ορθά το σύστημα και να το διορθώσουμε με βάση την πράξη, όχι μόνο τη θεωρία. Ο νόμος δεν προβλέπει σε καμία περίπτωση 7ήμερη απασχόληση εργαζόμενου , τι γίνεται όμως στην πραγματικότητα;
Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί χρειάζονται ενίσχυση – και ποιοτική, και ποσοτική. Χρειάζονται παρουσία στα νησιά, κατανόηση της εποχικότητας, αλλά και σταθερά κριτήρια. Όχι έλεγχοι μόνο για τις εντυπώσεις και τα νούμερα , ούτε ανοχή σε παραβατικές συμπεριφορές.
Φυσικά , υπάρχει και ο ρόλος του λογιστή. Καλούμαστε (κακώς) να ερμηνεύσουμε, να εφαρμόσουμε, να συμβουλέψουμε, πολλές φορές χωρίς σαφή εργαλεία ή οδηγίες. Η κάρτα εργασίας είναι μια τεχνολογική πρόκληση, αλλά και μια ανθρώπινη ευθύνη – κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνά κανείς.
Προσωπικά πιστεύω πως η κάρτα μπορεί να λειτουργήσει σωστά, αν ενταχθεί σε ένα ρεαλιστικό πλαίσιο. Αυτό σημαίνει:
- Να θεσμοθετηθούν ειδικές νόμιμες προβλέψεις για τις εποχικές επιχειρήσεις.
- Να προβλέπονται λειτουργικά περιθώρια ευελιξίας.
- Να δοθεί χρόνος και καθοδήγηση στις επιχειρήσεις , εν τοις πράγμασι , όχι για τους τύπους.
- Να υπάρξει διάλογος – αληθινός, όχι προσχηματικός – με όσους σηκώνουν το βάρος της εφαρμογής.
Η πολιτική ορθότητα δεν σημαίνει να λέμε ό,τι ακούγεται ωραίο. Σημαίνει να σεβόμαστε την πραγματικότητα και να προσπαθούμε να τη βελτιώσουμε με ισορροπία και δικαιοσύνη. Αν θέλουμε να προστατεύσουμε πραγματικά την εργασία, οφείλουμε να χτίσουμε γέφυρες, όχι να υψώνουμε εμπόδια. Η κάρτα εργασίας μπορεί να γίνει εργαλείο προόδου, αρκεί να μην την αφήσουμε να μετατραπεί σε εμπόδιο. Και αυτό, εξαρτάται από όλους μας – πολιτεία, επιχειρήσεις, εργαζόμενους και επαγγελματίες του χώρου.
Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η τουριστική περίοδος στα νησιά είναι ιδιόμορφη. Οι επιχειρήσεις καλούνται να λειτουργήσουν σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, με μεγάλο κόστος και περιορισμένο ανθρώπινο δυναμικό. Συχνά είναι δύσκολο να βρεθούν εργαζόμενοι πρόθυμοι να εργαστούν υπό τις συνθήκες αυτές και αυτό δημιουργεί μια αλυσίδα προβλημάτων που επηρεάζει τόσο τη σωστή τήρηση των ωραρίων όσο και τη γενικότερη εργασιακή ισορροπία. Σε προηγούμενο άρθρο άλλωστε ,αναφέραμε τις αιτίες που είναι δύσκολη η ανεύρεση προσωπικού στον τουριστικό κλάδο.
Η πολιτεία, στην προσπάθειά της να εφαρμόσει οριζόντια μέτρα, οφείλει να λάβει υπόψη τη γεωγραφία, την εποχικότητα και τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Δεν είναι το ίδιο μια επιχείρηση στην Αθήνα και μια οικογενειακή μονάδα στην Κάλυμνο, την Κω ή τη Σαντορίνη. Το ζητούμενο είναι να υπάρχουν κανόνες που σέβονται τους εργαζόμενους αλλά και που μπορούν να εφαρμοστούν με συνέπεια, χωρίς να εξοντώνουν τις επιχειρήσεις που παλεύουν να σταθούν όρθιες.
Παράλληλα, οι ίδιοι οι εργαζόμενοι χρειάζονται ενίσχυση: στήριξη, πληροφόρηση, υγιή εργασιακά περιβάλλοντα εργασίας . Η προστασία δεν έρχεται μόνο με νόμους αλλά με κουλτούρα εμπιστοσύνης και δίκαιης μεταχείρισης. Όταν καταστρατηγείται η εργατική νομοθεσία , τότε δεν υπάρχει πραγματική ισορροπία στον χώρο εργασίας. Ομοίως , όταν ο εργαζόμενος θέλει να εργαστεί περισσότερο γιατί έχει ανάγκες , πρέπει να βρεθεί μια φόρμουλα.
Η εκπαίδευση και η ενημέρωση πρέπει να είναι κεντρικά στοιχεία του διαλόγου. Η εφαρμογή ενός εργαλείου όπως η κάρτα εργασίας δεν μπορεί να είναι απλώς υπόθεση τεχνικών οδηγιών και προστίμων. Δεν γίνεται να συζητάμε μόνο για το πως θα «χτυπάμε» την κάρτα και τι πρόστιμα έχει η κάθε περίπτωση. Χρειάζεται επεξήγηση , υποστήριξη και μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που να στοχεύει στην ενσωμάτωση της νομιμότητας στην κουλτούρα, όχι στον φόβο του ελέγχου. Όταν ο διάλογος είναι ειλικρινής και όλοι οι εμπλεκόμενοι αισθάνονται ότι ακούγονται, τότε μπορούν να προκύψουν λύσεις που λειτουργούν στην πράξη.
Είναι πολύ σημαντικό να επισημάνουμε ότι η κάρτα εργασίας δεν είναι πρόβλημα , η σύλληψη σαν ιδέα κινείται στην σωστή κατεύθυνση. Το πρόβλημα ξεκινά όταν η εφαρμογή της γίνεται χωρίς προσαρμογή, χωρίς διάλογο και χωρίς υποδομές. Είναι κρίσιμο να δουλέψουμε όλοι μαζί για να την κάνουμε εργαλείο εξισορρόπησης και όχι εστία αμφισβήτησης ή τριβής. Η πολιτεία οφείλει να δει τις ιδιαιτερότητες των νησιών , οι επιχειρηματίες και οι εργαζόμενοι μέσω των οργάνων τους , επίσης. Οι επιχειρήσεις να σεβαστούν τη νομοθεσία και τους ανθρώπους που στηρίζουν τη λειτουργία τους. Οι εργαζόμενοι να διεκδικούν δίκαια και τεκμηριωμένα. Το 2025 είναι έτος πρώτης εφαρμογής της κάρτας στον τουρισμό. Το να γίνουν κατά την φετινή περίοδο εκατοντάδες έλεγχοι και να επιβληθούν μερικά εκατομμύρια σε πρόστιμα , κατά την ταπεινή μου άποψη δεν είναι πολιτικά ορθό αλλά πολιτικά βολικό. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί έκαναν σωστά την δουλειά τους και οι κακοί επιχειρηματίες πλήρωσαν την λυπητερή , σωστά; Δεν λύνεις το πρόβλημα παίρνοντας παυσίπονα , καταπολεμάς απλά το σύμπτωμα. Στο τέλος της ημέρας πρέπει να δεις γιατί πονάς. Δεν είναι όλοι οι εργοδότες κακοί , ούτε όλοι οι εργαζόμενοι αδικημένοι. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο σε όλους , ότι η παραβατικότητα δεν μπορεί να γίνει ανεκτή. Η κάρτα εργασίας ήρθε για να μείνει και η αγορά θα βρει νέους τρόπους να ρυθμιστεί. Το ζήτημα είναι να γίνει σε ένα υγιές , νόμιμο και ρεαλιστικό πλαίσιο. Οψόμεθα.
*Για την σύνταξη και διόρθωση του παρόντος, έγινε χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
*Ο Βασίλης Βογιατζής MSc , είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ Τάξης , ιδρυτής της Λογιστικής εταιρείας VoyiatzisGroup , με έδρα την Κω.