Πάω κάθε πρωί και πίνω τον καφέ μου στο καφενείο του Χασάν, εκεί στην Αγιά Μαρίνα από πάνω. Καλό παιδί ο Χασάν και καλός νοικοκύρης και παιδί παλιών νοικοκυραίων. Μην χάνεσαι από των ανθρώπων τα παιδιά λέει μια παλιά παροιμία και άλλη μια λέει, άνθρωπο από γενιά και σκύλο από τη μάντρα. Ο Χασάν μέχρι σήμερα κρατά ακόμα και διατηρεί μια παλιά παράδοση, την κατσίκα. Εμείς οι Κώοι σε παλαιότερες εποχές, είχαμε μες στην αυλή μας μια κατσίκα, που ήταν ένα καλό νοικοκυριό και ωφέλιμη μες στην οικογένεια. Την αρμέγαμε κάθε πρωί και έβγαζε 2 κιλά γάλα. Όσοι είχανε μεγάλες οικογένειες, είχαν μέχρι και 2 κατσίκες. Τις αρμέγαμε λοιπόν και είχαμε το γάλα μας κάθε πρωί. Όσο περίσσευε το πήζαμε τυρί και έτσι είχαμε το γάλα μας, είχαμε τα τυριά μας και είχαμε τα κατσίκια μας. σφάζαμε ένα την Λαμπρή, ένα τον Δεκαπενταύγουστο και ένα τις Αποκριές.
Θυμάμαι που κρατούσαμε ο κάθε ένας την κατσίκα του μ’ ένα σχοινάκι και την βόσκαμε μες στους χωματόδρομους τις ελεύθερές μας ώρες. Υπήρχε μια παράδοση στο νησί που έλεγε ότι της κατσίκας το γάλα είναι πιο ωφέλιμο από της αγελάδας, κάνει πιο έξυπνα παιδιά ενώ της αγελάδας όχι και τόσο. Αυτό το άκουσα από πολλούς λόγιους διότι η κατσίκα είναι πιο έξυπνη από την αγελάδα και έτσι το γάλα της έκανε πιο έξυπνα παιδιά.
Σήμερα το πρωί που έπινα τον καφέ μου είδα τον Χασάν δίπλα στο καφενείο και άρμεγε την κατσίκα του. Τον εκτιμώ ιδιαιτέρως τον Χασάν που διατηρεί ακόμα εκείνο το ευεργετικό έθιμο. Που το είχαμε μες στον πόλεμο και πιο πριν ακόμα, όλοι οι Κώοι, Ρωμιοί και Τούρκοι. Άρμεξε την κατσίκα και γέμισε μία καφιζερί γύρω στα 2 κιλά, παρόλο που τέτοια εποχή οι κατσίκες είναι μισοαποστειρωμένες. Αν την άρμεγε Απρίλη μήνα, θα έβγαζε πιο πολύ γάλα. Οι παλιοί πιστικοί λέγανε μια παροιμία σχετικά με τις κατσίκες και τους τζιτζίκους: «Τζίτζικας ελάλησεν σκατά στο τυροβόλι». Δηλαδή όταν λαλήσει ο τζίτζικας το τυροβόλι δεν γεμίζει.
Τα γράφω αυτά όπως τα έζησα και τα ξαναφέρνω στο νου μου, τα γράφω και τα ξαναγράφω και βγάζω βαθύ αναστεναγμό και κάνω σύγκριση με τις εποχές μας και τους καιρούς, δηλαδή, θυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια που βαστούσαμε την κατσίκα με το σχοινάκι και βόσκαμε και σήμερα οι γυναίκες για να βγούνε στον δρόμο να μιλήσουν να ξεσκάσουνε, βαστούν τους σκύλους από το σχοινάκι και τους βόσκουνε. Εγώ στην ζωή μου ότι δουλειά έκανε υπολόγιζα το κέρδος που θα μου έμενε, στην κάθε δουλειά, στην κάθε εργολαβία, γιατί μόνο ένας στραβός βαδίζει στα κουτουρού. Οι σημερινοί ανθρώποι έχουν ξεφύγει από αυτό το νοικοκυριό, δεν κάνουν αυτοί τέτοιους λογαριασμούς. Από την κατσίκα είχαμε το γάλα μας, τα τυριά μας και τα κατσίκια μας. και τι ήταν τα έξοδα, μηδαμινά. Τα λαρατίζαμε τα αμπέλια μας και τους βλαστούς όταν ξεραθούνε τους δέναμε και τους βάζαμε μέσα σ’ ένα παράσπιτο, μαδούσαμε και τις συκιές μας, αφήναμε τις συκοφύλλες να ξεραθούν, μετά τις τσουβαλιάζαμε και εκείνες και τις βάζαμε μέσα στο παράσπιτο και έτσι περνούσαμε την κατσίκα τον χειμώνα.
Και πάμε τώρα στους σκύλους. Ο σκύλος έχει τα έξοδά του. δεν είναι φυτοφάγος, θέλει κάθε μέρα κονσέρβες αγοραστές να τρώει. Θέλει τις εξετάσεις, τα εμβόλιά του, τα κομμωτήριά του. Έχει τα έξοδά του ως έανς άνθρωπος.
Βλέπουμε λοιπόν πόσα μας προσφέρει μια κατσίκα και πόσο παθητικοί είναι οι σκύλοι.
Και μένα οι δικοί μου δεν ξέφυγαν από την κακοήθη εξέλιξη.
Έχουμε και μεις 7 σκύλους και ο καθένας έχει τα έξοδά του. Όλη η δική μου η πατριά, που αρχίζει από εμένα, έχουμε και λέμε: προπαππούδες, παππούδες, γονείς, μάνες, παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα, ζούμε μαζί με τους σκύλους. Έχουμε και δίπλα μας έναν ανιψιό τον Νίκο τον Μανιά που έχει 5 σκύλους μοναχός του.
Και σαν να μην μας έφταναν οι 12 σκύλοι, έχουμε και μια υπηρέτρια που έχει και κείνη τον δικό της σκύλο. Εγώ σήμερα κάνω σύγκριση των καιρών, της μαύρης μας μοίρας και η κατάντια μας. Όλα οφείλονται στην αλλαγή των καιρών, από την κατσίκα, στον σκύλο και από το όφελος στην χρεοκοπία. Από τότε που παρατήσαμε την κατσίκα και την θέση της την πήρε ο σκύλος, έχουμε γίνει πιο φτωχοί και πιο κακομοίρηδες έχω πάει σε πολλά σπίτια και νοικοκυρόσπιτα και βλέπω τους σκύλους πάνω στους καναπέδες ξαπλωμένους και βγάζουν τα σπίτια μια μπόχα σκυλιές σκυλιές, μέσα στα αυτοκίνητα να τον κάνουν βόλτες και να βγάζει ο σκύλος το κεφάλι του έξω, με αυτή τη ζέστη για να αναπνέει. Να πάρει ο διάολος το Ρωμαίικο σκυλολόι. Εκτιμώ ιδιαίτερα τον Χασάν που διατηρεί την παράδοση και έχει μια κατσίκα στην αυλή του και την αρμέγει κάθε μέρα και έχουν το γάλα τους. Αυτό είναι ένα περιτσέττι μέσα στο σπίτι. Ένα από τα κακά ένστικτα του λαού μας, ήτανε και η ζουλοφθόνεια, φθονούσανε το πράγμα του γείτονα. Και κάποτε ρωτήσανε έναν Ρωμιό, ποια θα ήταν η μεγαλύτερη επιθυμία του στη ζωή του και λέει: να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα. Αυτό το κάνουμε παροιμία και το λέμε ακόμα και σήμερα. Αυτός είναι ο Ρωμιός ο λεβέντης ο καραμπουζουκλής, με το γαρύφαλλο στο αυτί.
Η κατσίκα για μας τους Έλληνες είναι μια μακρά παράδοση που σώζεται δια μέσω των χιλιετηρίδων και είναι μες στο πετσί μας από καταβολής κόσμου. Ακόμα και οι Θεοί του Ολύμπου είχαν τις κατσίκες τους πάνω στον Όλυμπο και πίναν το γάλα τους. Όλοι ξέρουμε τον μύθο με την αμάθεια. Η αμάλθεια ήταν η κατσίκα, το ιερό ζώο που βύζανε τον Δία μέσα στο Ιδαίον άντρον της Κρήτης. Εκεί τον έφερε η μάνα του η Ρέα, όταν τον γέννησε, να τον γλιτώσει από την μανία του Κρόνου που έτρωγε τα αρσενικά παιδιά του μην του πάρουν την εξουσία.
Η Ρέα του τύλιξε μέσα στα σπάραγγια μια πέτρα του την έδωσε και την κατάπιε και πέρασε το κακό. Η αμάλθεια ξέκοφτε από το κοπάδι της και πήγαινε κάθε μέρα στο σπήλαιο και τον βύζανε και μεγάλωσε ένα Θεό. Αλλά και ο Δίας ευγνώμων δεν την άφησε έτσι, την ανέβασε στον ουρανό και την έκανε αστερισμό, τον Αιγόκερο που είναι ένας από τους 12 αστερισμούς του χρόνου. Και είναι όλοι Έλληνες τυχεροί όσοι γεννηθήκανε στον αστερισμό του Αιγόκερου. Αιγόκερως είμαι και εγώ, Η δε πέτρα που κατάπιε ο Δίας, σώζεται σήμερα στο μουσείο του Μαντείου των Δελφών και το κέρας της αμάλθειας έγινε το ιερό σύμβολο του Δωδεκάθεου και ο Κρόνος έγινε ο χρόνος, από τότε ο άνθρωπος είχε αρχίσει να τον μετρά και η Ρέα ήταν η Θεοτόκος που γέννησε τον Δία και ήτανε Θεά που έδωσε ζωή στη φύση να κινείται και να παράγει, εξ ου και το ρητό του Ηράκλειτου του Εφέσιου «τα πάντα ρει», δίδαξε στους ανθρώπους ότι πρέπει να κινούνται, να παράγουν, όχι σαν και εμάς σήμερα που καθόμαστε στους καναπέδες και βλέπουμε τηλεόραση.