Ο Μπέντζαμιν Φραγκλίνος, από τους ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών, έγραψε το 1789 αυτή τη φράση, σε μια επιστολή που έστειλε σε έναν φίλο του. Περισσότερο από διαχρονική ατάκα, είναι και μια παρατήρηση για τη σταθερότητα δύο σκληρών αληθειών: ο θάνατος είναι αναπόφευκτος και το ίδιο ισχύει για τη φορολογία. Δυόμιση αιώνες μετά, μέσα στην οικονομική κρίση του 2008, ο (τότε) Αμερικανός Υπουργός Οικονομικών Τίμοθι Γκάιτνερ (TimothyGeithner) επανάφερε μια νέα εκδοχή του ίδιου ρεαλισμού: «Ένα κακό πλάνο είναι προτιμότερο από κανένα πλάνο». Ο Γκάιτνερ το είπε αυτό μέσα στον Λευκό Οίκο, ενώ οι μεγαλύτερες τράπεζες των ΗΠΑ κατέρρεαν. Το δίλημμα δεν ήταν μεταξύ καλού και κακού. Ήταν μεταξύ αβεβαιότητας και δράσης και η απόφασή του ήταν σαφής: προτιμότερο ένα μέτριο σχέδιο, παρά η απραξία.
Όσο μακρινοί κι αν φαίνονται ο Φραγκλίνος και ο Γκάιτνερ, μιλούν και οι δύο για το ίδιο πράγμα που αντιμετωπίζει σήμερα κάθε μικρομεσαία επιχείρηση στην Κω, στα Δωδεκάνησα και σε όλη την Ελλάδα: τη φορολογία ως δεδομένο και την ανάγκη ύπαρξης (φορολογικού, επιχειρηματικού, επιχειρησιακού) πλάνου.
Πολλοί επιχειρηματίες λειτουργούν στη λογική «ό,τι έρθει, θα το πληρώσουμε». Δεν έχουν εικόνα του φορολογικού βάρους που θα προκύψει στο τέλος του έτους. Δεν συζητούν προληπτικά με τον λογιστή ή την λογίστρια τους. Δεν υπολογίζουν το κόστος των αποφάσεών τους. Έτσι , νομοτελειακά , κάθε Ιούλιο ρωτούν: «Πώς προέκυψε τόσος φόρος;»
Η απάντηση λοιπόν είναι , «δεν υπήρξε ΚΑΝΕΝΑ ΠΛΑΝΟ». Δεν υπήρξε εκτίμηση φόρου εισοδήματος και προκαταβολής φόρου ,προγραμματισμός αποσβέσεων, σωστός χρόνος επενδύσεων, επιλογή φορολογικά αποδοτικότερων ενεργειών, έγκαιρη ενημέρωση για διορθωτικές κινήσεις.
Φυσικά, όλα αυτά θα μπορούσαν να προβλεφθούν. Μπορεί να μην οδηγούσαν στη βέλτιστη λύση , αλλά θα απέτρεπαν τη χειρότερη. Δεν υπάρχει φορολογικό σχέδιο χωρίς αβεβαιότητες. Κάποιες αποσβέσεις μπορεί να μη συμφέρουν απόλυτα. Κάποιες αγορές να μην αποδώσουν όπως είχε υπολογιστεί. Όμως ακόμη και μια επιλογή με ατέλειες είναι ενέργεια. Ενέργεια σημαίνει δράση και δράση σημαίνει ότι δεν σε βρίσκει η «Εφορία» απροετοίμαστο.
Στον αντίποδα, η απουσία πλάνου οδηγεί σε αιφνιδιαστικούς φόρους, απώλεια χρηματοδοτικών προγραμμάτων, έλλειψη ρευστότητας και τελικά σε πανικό. Είναι σχεδόν αξίωμα στην Ελλάδα: Στο τελευταίο τρίμηνο του έτους, ξεκινάει ο χορός των «εξόδων». Παίρνονται τιμολόγια, κλείνονται «δουλειές», γίνονται αχρείαστες προμήθειες , με στόχο να μειωθούν τα όποια κέρδη. Αλλά το κόστος αυτών των κινήσεων είναι πραγματικό, τα ταμεία αδειάζουν χωρίς λόγο, η στρατηγική απουσιάζει και το κράτος έχει ήδη προβλέψει και ελέγχει τέτοιες κινήσεις.
Φυσικά , η ζωή του επιχειρηματία είναι γεμάτη αβεβαιότητες: από το τι καιρό θα κάνει, πότε θα ‘χει δουλειά, αν θα πληρώσει ο πελάτης, μέχρι αν θα εγκριθεί το δάνειο. Αλλά ένα πράγμα είναι ΑΠΟΛΥΤΑ βέβαιο: στο τέλος του χρόνου θα φορολογηθεί.
Εκεί μπαίνει ο ρόλος του λογιστή. Η σχέση ενός επιχειρηματία με τον λογιστή του δεν είναι μια απλή εμπορική συναλλαγή. Δεν είναι ένα τιμολόγιο που αντιστοιχεί σε καταχωρήσεις παραστατικών και μια ετήσια υποβολή δηλώσεων. Είναι , ή τουλάχιστον πρέπει να είναι (προσωπική μου άποψη) , μια στρατηγική συνεργασία που δημιουργεί πραγματική προστιθέμενη αξία.
Αυτό, το 2025, δεν είναι απλώς επιθυμητό , είναι αναγκαίο. Η έννοια της προστιθέμενης αξίας συχνά περιορίζεται στον όρο «αύξηση της αξίας ενός προϊόντος ή υπηρεσίας μέσω επεξεργασίας». Στην οικονομική και επιχειρηματική πρακτική, όμως, προστιθέμενη αξία είναι οποιαδήποτε συμβολή που βελτιώνει τη θέση του επιχειρηματία , είτε αυτό σημαίνει καλύτερη κερδοφορία, είτε εξοικονόμηση χρόνου, είτε πρόβλεψη κινδύνων, είτε λήψη αποφάσεων με βάση ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα. Ο λογιστής λοιπόν δεν πρέπει να είναι εκεί για να πατάει κουμπιά σε πλατφόρμες.
Είναι εκεί για να σου πει «Μην επενδύσεις φέτος ,δεν έχεις περιθώριο απορρόφησης.» , «ας εξετάσουμε μια νομική μορφή με καλύτερη φορολογική μεταχείριση» , «άλλαξε τρόπο τιμολόγησης» , «δώσε προσοχή στο Cash flow , άλλο κέρδη άλλο χρήματα». Η εισαγωγή και χρήση της τεχνολογίας μπορεί να κάνει τα πράγματα εύκολα. Τα δύσκολα όμως , αυτά που φέρνουν αξία , θέλουν σύμβουλο, όχι «πλατφορματζή». ΕΚΕΙ υπάρχει η προστιθέμενη αξία.
Ο λογιστής το 2025 είναι αυτός που πρέπει να ξέρει πού «πονάει» η επιχείρησή σου και πώς μπορείς να βελτιωθείς. Η παλιά λογική «φέρνω τα τιμολόγια και τα περνάμε» έχει τελειώσει.
Στην Ελλάδα μας βέβαια , υπάρχει η παρεξηγημένη φιγούρα του «καλού λογιστή»: αυτός που «σου βρίσκει έξοδα», που «σε γλιτώνει από ΦΠΑ», που «μαγειρεύει» νόμιμα και… αποτελεσματικά. Αν όλα τα παραστατικά είναι «έξοδα», τότε πού είναι η αξία που δημιουργείς; Πού είναι το περιθώριο για να εξελιχθείς; Πως θα έχεις πρόσβαση σε χρηματοδότηση; Η προστιθέμενη αξία της σχέσης με τον λογιστή δεν βρίσκεται στο να μην πληρώνεις τίποτα, αλλά στο να πληρώνεις σωστά, όταν πρέπει και με σαφή εικόνα του γιατί το κάνεις.
Όπως σε κάθε σοβαρή σχέση, έτσι και εδώ, η «χημεία» είναι καθοριστική. Αν ο επιχειρηματίας λειτουργεί αυθαίρετα , αν υπάρχει καχυποψία και κυρίαρχα αν υπάρχει διάσταση απόψεων , τότε η συνεργασία είναι ήδη αποτυχημένη. Επίσης , αν ο λογιστής λειτουργεί απλώς ως καταχωρητής πλατφορμών και δηλώσεων, τότε η συνεργασία δεν παράγει τίποτα πέρα από συμμόρφωση.
Η νέα σχέση επιχειρηματία – λογιστή απαιτεί κατανόηση του επιχειρηματικού μοντέλου, πρόβλεψη κινδύνων, φορολογικό σχεδιασμό σε ορίζοντα 12 μηνών και όχι 12 ημερών, υποστήριξη στις επενδυτικές επιλογές και συνεργασία με τρίτους ( δικηγόρους , ορκωτούς , τραπεζικούς κτλ.). Ο λογιστής δεν μπορεί να σου βρει «λύση» όταν όλα έχουν τελειώσει , είναι εκεί για να σε καθοδηγήσει έγκαιρα.
Είπαμε για τον λογιστή , αλλά ποιος είναι ο ρόλος του επιχειρηματία; Ο ρόλος του επιχειρηματία είναι να ζητά! Πλάνο , ενημέρωση , στοιχεία. Βέβαια , δεν αρκεί να απαιτεί από τον λογιστή του να είναι κάτι παραπάνω. Ο λογιστής , δεν είναι συνεταίρος ξέρετε, είναι εξωτερικός συνεργάτης. Πρέπει ο επιχειρηματίας να ανοίξει τον δρόμο, να μοιράζεται τις σκέψεις του , να ρωτά, να μαθαίνει, να ζητά γνώμη ΠΡΙΝ πάρει σημαντικές αποφάσεις. Να δέχεται να ακούσει πράγματα που ίσως ΔΕΝ ΤΟΥ ΑΡΕΣΟΥΝ. Να έχει σύστημα και πειθαρχία στα οικονομικά του.
Η προστιθέμενη αξία στη συνεργασία χτίζεται και από τις δύο πλευρές.
Κατακλείδα:
Α. Δεν απαιτείται τέλειο πλάνο , αλλά χρειάζεται κάποιο πλάνο. Η απόφαση να καταγράψεις, να προβλέψεις, να πάρεις έστω μια μέτρια θέση , είναι πάντα καλύτερη από το τίποτα.
Β.Ο επιχειρηματίας χρειάζεται έναν λογιστή που ακούει, που προτείνει, που σχεδιάζει μαζί με τον επιχειρηματία , που εξηγεί το γιατί και όχι μόνο το πώς. Ο λογιστής για να επιτελέσει σωστά τα καθήκοντα του, χρειάζεται έναν επιχειρηματία που είναι έτοιμος να ΑΚΟΥΣΕΙ και να ΑΛΛΑΞΕΙ , κανένας δεν μπορεί να «μαζέψει» μια χρονιά στις 20 Νοεμβρίου. Αν λοιπόν δεν υπάρχει αυτή η ανθρώπινη σύνδεση, να κινούνται τα δύο μέρη στο ίδιο μήκος κύματος, τότε δύσκολα χτίζεται και εμπιστοσύνη στη λήψη αποφάσεων.
Ο Φραγκλίνος είπε ότι οι φόροι είναι βέβαιοι. Ο Γκάιτνερ είπε ότι οι κακές επιλογές είναι καλύτερες από την απραξία. Εσύ τι έχεις να πεις για όλα αυτά; Αλλά κυρίως , τι θα κάνεις;
Πηγή: Stress Test: Reflections on Financial Crises (2015) Timothy F. Geithner
*Για την σύνταξη και διόρθωση του παρόντος, έγινε χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
*Ο Βασίλης Βογιατζής MSc, είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ Τάξης, ιδρυτής της Λογιστικής εταιρείας VoyiatzisGroup, με έδρα την Κω.