Με ένα πακέτο φορολογικών παρεμβάσεων, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης σημαντικές αλλαγές στη φορολογία φυσικών προσώπων. Οι αλλαγές αυτές αφορούν πάνω από 4 εκατομμύρια φορολογουμένους και θα τεθούν σε ισχύ για τα εισοδήματα του 2026, με εκτιμώμενο δημοσιονομικό κόστος 1,2 δις € το 2026 και 1,6 δις € το 2027. Στόχος, σύμφωνα με τα κυβερνητικά στελέχη, είναι ένα συνεκτικό φορολογικό πλαίσιο που στηρίζει ιδιαίτερα τις οικογένειες με παιδιά και τους νέους εργαζόμενους.
Ο εισαγωγικός συντελεστής 9% διατηρείται για τις πρώτες 10.000€ εισοδήματος, όμως όλοι οι επόμενοι συντελεστές μειώνονται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες. Επιπλέον, προστίθεται ένας νέος ενδιάμεσος συντελεστής 39% για το τμήμα εισοδήματος από 40.000€ έως 60.000€. Ο ανώτατος συντελεστής 44% θα εφαρμόζεται πλέον μόνο για εισοδήματα πάνω από 60.000€ (έναντι 40.000€ που ίσχυε μέχρι σήμερα). Με άλλα λόγια, η κλίμακα διαμορφώνεται ως εξής για φορολογούμενους χωρίς τέκνα άνω των 30 ετών:
Έως 10.000€: συντελεστής 9% (αμετάβλητος)
10.001€ – 20.000€: συντελεστής 20% (από 22% σήμερα)
20.001€ – 30.000€: συντελεστής 26% (από 28%)
30.001€ – 40.000€: συντελεστής 34% (από 36%)
40.001€ – 60.000€: συντελεστής 39% (νέα κλίμακα, από 44% προηγουμένως)
60.001€ και άνω: συντελεστής 44%
Η νέα κλίμακα μειώνει τους ενδιάμεσους συντελεστές και εισάγει μια πιο ομαλή φορολόγηση μέχρι τις 60.000€.Ενισχύει (θεωρητικά) τις οικογένειες με τέκνα και τους νέους φορολογούμενους κάτω των 25 ετών, μεταφέροντας πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα εκεί όπου το κόστος ζωής είναι υψηλότερο.Μένει βέβαια ,ανοιχτό το ερώτημα , αν οι νέοι φορολογικοί συντελεστές, με τις μειώσεις για οικογένειες με παιδιά και την ουσιαστική αύξηση του αφορολόγητου για πολύτεκνους, αρκούν για να αναχαιτίσουν την υπογεννητικότητα και να ανακουφίσουν το οξύ δημογραφικό πρόβλημα της χώρας. Μπορούν οι ελαφρύνσεις από μόνες τους να λειτουργήσουν ως πραγματικό κίνητρο για τη δημιουργία ή διεύρυνση οικογένειας ή απαιτείται ένα ευρύτερο πλέγμα πολιτικών στήριξης, από την εργασία μέχρι τη στέγαση και την κοινωνική μέριμνα; Θα φανεί στην πράξη.
Την ίδια στιγμή των εξαγγελιών λοιπόν ,γεννιέται μια μεγάλη αντίφαση: κάνοντας την ατομική φορολογία πιο «ήπια», ενδέχεται να αποθαρρύνουμε την έγκαιρη μετάβαση πολλών επαγγελματιών σε πιο οργανωμένες εταιρικές μορφές (π.χ. Ι.Κ.Ε., Α.Ε.). Δεν πρόκειται για μια ασήμαντη λεπτομέρεια, μιλάμε για μια διάσταση κρίσιμη για την παραγωγικότητα, την πρόσβαση σε κεφάλαια και την εξωστρέφεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Τα τελευταίαχρόνια, η κυβέρνηση έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο την ενίσχυση της μικρής επιχειρηματικότητας και την προώθηση εταιρικών μετασχηματισμών, αναγνωρίζοντας ότι οι πολύ μικρές και ατομικές επιχειρήσεις αποτελούν μεν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας, αλλά ταυτόχρονα υστερούν σε εξωστρέφεια και πρόσβαση σε κεφάλαια. Γι’ αυτό θεσπίστηκαν κίνητρα μέσω του ν. 4935/2022 για συγχωνεύσεις και μετατροπές επιχειρήσεων, τα οποία ενισχύθηκαν περαιτέρω με τον ν. 5162/2024, που διεύρυνε το φάσμα των μετασχηματισμών και προσέφερε φορολογικές διευκολύνσεις για συνέργειες και ομαδοποιήσεις. Συχνά τονίζεται η ανάγκη συγκέντρωσης δυνάμεων ώστε να δημιουργηθούν πιο βιώσιμες και ανταγωνιστικές εταιρικές μορφές.
Αφενός λοιπόν έχουμε την ανάγκη για συνέργειες , μετασχηματισμούς και οργανωμένες οντότητες που δημοσιεύουν οικονομικές καταστάσεις, αφετέρου με την νέα κλίμακα φόρου εισοδήματος , πείτε μου γιατί ένας επιχειρηματίας να μην σταθμίσει ξανά το ενδεχόμενο να μεταβεί σε άλλη εταιρική μορφή πέραν της ατομικής επιχείρησης.
Το κρίσιμο τεχνικό στοιχείο κατά την προσωπική μου άποψη είναι η νέα ενδιάμεση κλίμακα: το τμήμα εισοδήματος 40.000 €–60.000 € , φορολογείται πλέον ηπιότερα από ό,τι στο παρελθόν, ενώ ο υψηλός συντελεστής ενεργοποιείται μετά τις 60.000€.Αποτέλεσμα; Για αρκετούς αυτοαπασχολούμενους ή ατομικές επιχειρήσεις με κέρδη στα 30.000 €–50.000 € ο μέσος φόρος πέφτει τόσο, ώστε η διαφορά με τη φορολόγηση μέσω εταιρείας (π.χ. ΙΚΕμε 22% στα κέρδη και 5% στα μερίσματα αν διανεμηθούν) να στενέψει αισθητά. Αν προστεθεί και το όφελος από τέκνα, το καθεστώς γίνεται ακόμη πιο ελκυστικό.
Για να το πούμε απλά: το «κατώφλι» στο οποίο η εταιρική μορφή αρχίζει να είναι ξεκάθαρα πιο συμφέρουσα μετατοπίζεται υψηλότερα. Έτσι, ένας επαγγελματίας που μέχρι χθες σκεφτόταν σοβαρά να προχωρήσει σε αλλαγή εταιρικής μορφής (πχ ΙΚΕ), σήμερα μπορεί να το αναβάλει , τουλάχιστον όσο κινείται κάτω ή γύρω από τις 60.000€.
Εδώ γεννιέται λοιπόν η αντίφαση: Η φιλικότερη φορολόγηση φυσικών προσώπων είναι κοινωνικά δίκαιη και δημογραφικά χρήσιμη(θεωρητικά) , όμως μπορεί να δημιουργήσει ανεπιθύμητα αποτελέσματα όπως:
- Αναβολή εταιρικών μετασχηματισμών: Αν η ατομική μορφή δεν «πονάει» πια φορολογικά, πολλοί θα μείνουν σε αυτήν περισσότερο , ιδίως εφόσον έχουν παιδιά και απολαμβάνουν πρόσθετες ελαφρύνσεις.
- Περιορισμός οικονομικής κλίμακας: Η ατομική μορφή σπανίως χτίζει ισχυρή διακυβέρνηση, πρόσβαση σε επενδυτές, οργανωμένα συστήματα, κοινή μετοχική βάση ή πρόγραμμα κινήτρων για εργαζομένους.
- Λιγότερη εξωστρέφεια: Συμβάσεις με μεγάλους πελάτες, εξαγωγές, κριτήρια ESG, τραπεζική χρηματοδότηση, ευρωπαϊκά προγράμματα , όλα ευνοούνται όταν υπάρχει εταιρικός μανδύας, ισολογισμός, εταιρικά όργανα.
- Αδύναμη επανεπένδυση: Μια ΙΚΕ μπορεί να μη διανείμει κέρδη και να τα συσσωρεύσει φορολογούμενη μόνο με τον εταιρικό συντελεστή, άρα να χρηματοδοτήσει επενδύσεις. Στην ατομική, το κέρδος φορολογείται εξ ολοκλήρου κάθε έτος και η «πειθαρχία» επανεπένδυσης είναι συνήθως χαμηλότερη.
Η εστίαση μόνο στο φορολογικό όφελος λοιπόν, μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο αλλού. Στην παραγωγικότητα, στην οργάνωση, στην πρόσβαση σε κεφάλαια.
Σε αυτό το σημείο, αξίζει να αναφέρουμε την έννοια του cobra effect. Το Cobra Effect (φαινόμενο της κόμπρας») είναι ένας όρος που περιγράφει τις ακούσιες αρνητικές συνέπειες μιας πολιτικής ή οικονομικής παρέμβασης, όταν τα κίνητρα που δίνονται οδηγούν τελικά σε αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.Στην αποικιακή Ινδία, οι Βρετανοί θέλοντας να μειώσουν τον αριθμό των δηλητηριωδών φιδιών κόμπρα, ανακοίνωσαν χρηματική ανταμοιβή για κάθε νεκρό φίδι. Στην αρχή το μέτρο λειτούργησε, αλλά σύντομα οι ντόπιοι άρχισαν να εκτρέφουν φίδια μόνο και μόνο για να τα θανατώνουν και να εισπράττουν την αμοιβή. Όταν οι αρχές το ανακάλυψαν, κατήργησαν το πρόγραμμα και οι εκτροφείς απελευθέρωσαν τα φίδια, με αποτέλεσμα ο αριθμός των φιδιών να αυξηθεί αντί να μειωθεί.
Στη δική μας περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος οι νέες, πιο ευνοϊκές φορολογικές κλίμακες να λειτουργήσουν ως «αντικίνητρο» για τη μετάβαση σε πιο οργανωμένες εταιρικές μορφές, αποδυναμώνοντας έτσι την επιχειρηματικότητα και την εξωστρέφεια.
Η χώρα χρειάζεται και δικαιότερη φορολογία και πιο ώριμες επιχειρήσεις. Η νέα κλίμακα πετυχαίνει το πρώτο. Για να πετύχουμε και το δεύτερο, θεωρώ ότι πρέπει να μην εγκλωβιστούμε στη βραχυπρόθεσμη άνεση της ατομικής επιχείρησης. Η άποψη μου είναι ότι πρέπει να δούμε τη φορολογία ως μέσο, όχι ως προορισμό. Οι οικογένειες πρέπει να στηριχθούν με κάθε τρόπο , οι επαγγελματίες να έχουν ελκυστική φορολογία και όσοι έχουν φιλοδοξία εξωστρέφειας να κάνουν το επόμενο βήμα , με εταιρικές δομές, πρόσβαση σε κεφάλαια, κανόνες και στόχο την κλίμακα.Αλλιώς, θα χαρούμε τα σωστά φορολογικά μέτρα της ΔΕΘ για λάθος λόγους .Κι αυτό θα ήταν πράγματι η μεγάλη μας αντίφαση.
Υ.Γ. Το παραπάνω κείμενο εκφράζει προσωπικές απόψεις και εκτιμήσεις του συντάκτη. Δεν αποτελεί δεσμευτική φορολογική ή νομική συμβουλή και δεν υποκαθιστά την εξατομικευμένη καθοδήγηση από αρμόδιο επαγγελματία.
*Για την σύνταξη και διόρθωση του παρόντος, έγινε χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης.
*Ο Βασίλης Βογιατζής MSc , είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ Τάξης , ιδρυτής της Λογιστικής εταιρείας VoyiatzisGroup , με έδρα την Κω.