Σύμφωνα με το άρθρο 26 , παρ. 1 Ν. 4174/2013 οι υποθέσεις που ελέγχονται κατά προτεραιότητα από τις φορολογικές αρχές , επιλέγονται με απόφαση του Διοικητή με βάση κριτήρια ανάλυσης κινδύνου, στοιχεία από εσωτερικές και εξωτερικές πηγές πληροφόρησης ή, εξαιρετικά, με βάση άλλα κριτήρια, τα οποία καθορίζονται από τον Διοικητή και δεν δημοσιοποιούνται.
Το σύστημα αυτό της επιλογής των προς έλεγχο φορολογικών υποθέσεων τέθηκε σε εφαρμογή με το ν. 3842/2010 άρθρο 80 (ΠΟΛ.1178/2011). Ο «Πίνακας Κριτηρίων – Κανόνων Επιλογής Υποθέσεων για έλεγχο και μοριοδότησης αυτών», προέβλεπε μεταξύ των άλλων και τα εξής κριτήρια:
Αδικαιολόγητη μεταβολή του Συντελεστή Μικτού Κέρδους (ΣΜΚ) μεταξύ διαδοχικών χρήσεων , αδικαιολόγητη μεταβολή του Συντελεστή Καθαρού Κέρδους (ΣΚΚ) μεταξύ διαδοχικών χρήσεων , απόκλιση του Συντελεστή Μικτού Κέρδους (ΣΜΚ) από το μέσο όρο (Μ.Ο.) του ΣΜΚ ομοειδών επιχειρήσεων , απόκλιση του Συντελεστή Καθαρού Κέρδους (ΣΚΚ) από το μέσο όρο (Μ.Ο.) του ΣΚΚ ομοειδών επιχειρήσεων.
Μία από τις κλασικές περιπτώσεις φορολογικού προφίλ που επιλέγονται για έλεγχο είναι οι επιχειρήσεις που παρουσιάζουν μεγάλες αυξομειώσεις στο συντελεστή μικτού κέρδους.
Αν προκύπτει διακύμανση του ποσοστού μικτού κέρδους μεταξύ των ετών, που δεν δικαιολογείται, δεδομένου ότι η επιχείρηση δεν έχει αλλάξει τη γκάμα των προϊόντων που εμπορεύεται ή την εμπορική της πολιτική , ή όταν παρατηρείται απόκλιση από το μέσο όρο μικτού κέρδους του κλάδου που δραστηριοποιείται η επιχείρηση , το risk analysis της ΑΑΔΕ , «χτυπάει καμπανάκι».
«Μετά την πρόσφατη τροποποίηση (ν. 5073/2023) του άρθρου 28 του ν. 4172/2013 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος), προστέθηκε ρητά ότι όταν δεν επαληθεύεται ο συντελεστής μικτού κέρδους που προκύπτει από τα δηλούμενα αποτελέσματα με αυτόν που προκύπτει βάσει των παραστατικών αγορών και πωλήσεων ή υπάρχει αδικαιολόγητη μεταβολή αυτού μεταξύ διαδοχικών ετών, μπορούν να εφαρμοστούν οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου, δηλαδή να διενεργηθεί επί της ουσίας εξωλογιστικός προσδιορισμός των κερδών της επιχείρησης».
Με βάση αυτές τις διαπιστώσεις , η επιχείρηση μπορεί να επιλεγεί για έλεγχο , παρόλο που οι ελεγκτικές διαδικασίες διαπίστωσης του συντελεστή μικτού και καθαρού κέρδους είναι εξαιρετικά δύσκολες σε απλογραφικά βιβλία και σε επιχειρήσεις που απαλλάσσονται της σύνταξης απογραφής, όπως για παράδειγμα σε παντοπωλεία. Σε άλλες περιπτώσεις , π.χ. φαρμακεία, αν και διαθέτουν πολλά είδη, είναι πολύ εύκολο για τον έλεγχο να εντοπίσει την αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη, γιατί τα φάρμακα έχουν προκαθορισμένες τιμές αγοράς και πώλησης άρα έχουν σταθερό συντελεστή κέρδους.
Οι ελεγκτικές υπηρεσίες, έχουν να επιδείξουν αποτελέσματα και σε επιχειρήσεις εστίασης και έχουν προσδιορίσει πολλά διαφεύγοντα εισοδήματα, όμως το αποτέλεσμα ήταν ασύμφορο λόγω του μικρού καταλογισμού φόρων. Η απαλλαγή σύνταξης απογραφής (απόλυτα αιτιολογημένη σε μικρές επιχειρήσεις) καθώς και η έλλειψη αντικειμενικών κανόνων ελέγχου, έχει δημιουργήσει στρεβλώσεις, μεγέθυνση της φοροδιαφυγής και προστριβές κατά τον έλεγχο. Παρατηρούνται φαινόμενα, όπου το κόστος αγορών είναι μεγαλύτερο από τις πωλήσεις, διότι στο τέλος της χρήσης η επιχείρηση κάνει μαζικές αγορές είτε από εμπορική πολιτική είτε για διαμόρφωση του φορολογητέου εισοδήματος και μάλιστα κινείται εντός των ορίων της νομοθεσίας, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η περί του αντιθέτου κρίση, με βάση τον κανόνα αποφυγής των καταχρήσεων (άρθρο 38 του ν. 4174/2013 περί τεχνητών διευθετήσεων).
Εν κατακλείδι , επισημαίνουμε ότι οι μεγάλες διακυμάνσεις του συντελεστή κέρδους ανοίγουν την πόρτα για την εφαρμογή των έμμεσων τεχνικών ελέγχου, με βάση τις οποίες επαναπροσδιορίζεται το καθαρό κέρδος της επιχείρησης, π.χ. ανάγοντας τις αγορές από προμηθευτές σε πωλήσεις. Το ίδιο ισχύει και για τις συνεχείς ζημιογόνες χρήσεις, κάτι που θα συζητήσουμε αναλυτικά στο μέλλον.
Για ακόμη μια φορά , αξίζει να αναφέρουμε ότι οι ελεγκτικές διαδικασίες , έχουν αλλάξει άρδην και οι επιχειρηματίες οφείλουν να αναθεωρήσουν τόσο το επιχειρηματικό όσο και το επιχειρησιακό μοντέλο τους και να αποτινάξουν από πάνω τους παθογένειες τους παρελθόντος. Όλοι όσοι επιμείνουν πεισματικά σε παρωχημένα μοντέλα διοίκησης και λειτουργίας , θα έρθουν αντιμέτωποι με δυσάρεστες συνέπειες.
Πηγή: taxheaven.gr [26-03-2021], artion.gr [06-06-2024]
*Ο Βασίλης Βογιατζής , είναι Λογιστής – Φοροτεχνικός Α’ Τάξης , ιδρυτής της Λογιστικής εταιρείας VoyiatzisGroup , με έδρα την Κω.